Basınçlı gaz tüplerinin depolanması ve periyodik kontrol ile çalışmaların yapıldığı işyerlerinde yer alan en tehlikeli bölümlerin başında tüp depo sahaları gelmektedir. Bu nedenle bu alanlardaki muhtemel risklerin bilinip bu risklere karşı gerekli iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerinin alınması gereklidir.
Bu kapsamda, gazların tehlikelilik özelliklerinin çalışanlarca bilinmesi büyük önem taşımaktadır. Aşağıdaki tabloda yanıcı, yakıcı, aşındırıcı, toksik ve kendiliğinden tutuşabilen (pirofirik) gazların tehlikelilik özelliklerine göre gruplandırılması verilmiştir.
Yan yana depolanamayan gruba ait tüplerin arasına asal gaz yerleştirerek emniyet mesafesini sağlamak gerekir. Grupların yanmaz duvarlarla, dolu ve boş tüplerin çözülebilen zincir yardımıyla ayrılması ve emniyet mesafesi yerine araya yanmaz duvar konularak dolu ve boş tüplerin ayrı depolanması gerekir. Aşağıda belirtilmiş olan hususlar, basınçlı veya sıvılaştırılmış gaz tüplerinin emniyetli bir şekilde depolanmaları için geçerlidir. Ancak tüplerin içindeki gazların koroziflik, zehirleyicilik, yanıcılık, parlayıcılık veya radyoaktiflik gibi özelliklere sahip olmaları durumunda ilave tedbirler de gerekebilir.
1. Bölüm Basınçlı Gaz Tüplerin Depolanması
Basınçlı gaz tüpleri sadece bu amaç için yapılmış, çok iyi havalandırılan ve tercihen üzeri açık mahallerde depolanmalıdır. Tüplerin güvenli depolanmasında genel olarak aşağıdaki hususlar dikkate alınmalıdır.
Depolanan tüpler devrilmeyecek veya yuvarlanmayacak şekilde emniyete alınmalıdır. Tüpler her zaman dikey olarak tutulmalı, mümkünse valflere kapak takılmalı, tüp kapakları ise her zaman takılı bulunmalıdır.
– Boş tüplerle dolu tüpler her zaman birbirinden ayrı depolanmalı, dolu tüplerin kullanılmasına önce gelenlerden başlanmalıdır.
– Grup 1 ve 4’e dahil tüpler iyi havalandırılan alanlarda depolanmalıdırlar. Hava giriş ve çıkışını alttan ve üstten olacak şekilde, doğal veya mekanik yoldan sağlamak gereklidir.
– Grup 2 ve 3’e dahil tüplerin depolandığı alanlarda elektrik tesisatı, cihazlar vb. onaylı ex-proof (patlamaya karşı korumalı) malzemeden oluşmalı ve iyi havalandırma şartları sağlanmış olmalıdır. Açık hava şartlarında depolanmaları durumunda ise ısı yayan kaynaklardan ve direkt güneş ışığından korunmuş şekilde üzeri kapatılmış alanda depolanmalıdır.
– Grup 5 ve 6’daki tüpler mutlaka açık havada, yerleşim yerlerinden, ısı yayan kaynaklardan ve yanıcı maddelerden uzak alanlarda, direkt güneş ışığından korunmuş vaziyette depolanmalıdır.
– Oksijen veya yanmayı destekleyen diğer gazların tüpleri, yanıcı gaz tüplerinden en az 6 m. uzakta veya ateşe dayanıklı bir duvar ile bu tüplerden ayrılmış olarak depolanmalıdır.
– Yanıcı ve parlayıcı gaz tüpleri, diğer yanıcı maddelerden ayrı olarak depolanmalıdır.
– Basınçlı Gaz Tüplerin Depolanması ve alanı içindeki tüpleri gruplara ayırdıktan sonra her grubun özelliği tabelalar asılarak belirlenmelidir.
2. Bölüm Basınçlı Gaz Tüplerin Depolanması
– Gerekli yerlere uyarı işaretleri ve posterler asılarak kullanıcılara bilgi verilmelidir.
– Bütün tüpler, iç basıncın artmasına neden olacak ısı yayan kaynaklardan uzak alanda depolanmalıdır. Tüpler yaklaşık 55 °C üzerinde sıcaklığa maruz kalmamalı ve direkt güneş ışığı altında depolanmamalıdır. Güneşte bırakılan tüplerin iç sıcaklığı istenmeyen değerlere yükselebilir ve ayrıca tüpün üzerindeki etiketlerin ve işaretlerin solmasına neden olabilir.
– Basınçlı Gaz Tüplerin Depolanması alanının içinde veya çevresinde yanıcı maddeler istiflenmemeli, mahallerde ateş, ark veya herhangi bir ısı kaynağı bulunmamalıdır. Tüp depo mahalleri içinde veya yakınında çıplak ateş yaratılmasına ve sigara içilmesine engel olunmalıdır.
– Tüplerin depolandığı alanın zemini toprak olmamalı, eğim, çukur, çatlak vb. bulunmamalıdır.
– Tüp depo mahalleri temiz ve düzenli tutulmalı, yetkisiz kişilerin buralara girmelerine engel olunmalıdır. Buralarda tüp depolandığını belirten işaretler görünür şekilde asılmalıdır.
– Tüp depo alanında çalışan kişiler mutlaka çelik burunlu emniyet ayakkabısı ve iş eldiveni giymelidirler.
– Tüplere ulaşma kolaylığı sağlamak açısından, depo alanında yürüyüş yolları için yer bırakılmalıdır.
– Açık alanda depolanan tüplerin, alan dışına devrilmelerini önlemek için etrafı emniyet çiti ile çevrilmelidir. Ayrıca bu tüpler, paslanmaya ve ağır hava şartlarına (güneş, kar, fırtına vs.) karşı korunmalı, korozyona neden olacak ortam ve şekillerde tutulmamalıdır.