ELEKTROMANYETİK DEĞERİ
Elektromanyetik alanların bulunduğu yerleri duyularımız ile algılayamamaktayız. Bu yüzden elektromanyetik ölçümü yapılarak değerlendirme yapmak mümkündür. Yapılan ölçüm sonuçları ise uluslararası ya da ulusların kendi belirledikleri insan sağlığına zarar vermeyeceği düşünülen sınır değerlere göre değerlendirilir. Sınır değerin altındaki ölçümlerin insan sağlığına zarar vermeyeceği kabul edilmektedir. Genel olarak sınır değerler vücut sıcaklığını 1˚C arttıran elektromanyetik enerjinin zararlı. 0,1˚C civarındaki artışın ise zararsız olduğu kabul edilmiştir.
ELEKTROMANYETİK ALAN NEDİR ?
Alan, belirli bir bölgeye dağılmış bulunan ve o bölgedeki herhangi bir cisme etki eden fiziksel bir nesnedir. Elektromanyetik alan veya elektromanyetik radyasyon denilince; çevremizde yayılmış bulunan elektrik ve manyetik alan anlatılmak istenir. Bu dağılmış alanlar bir şekilde vücudumuzla devamlı etkileşim yapmaktadır. Güneş sistemimizde gezegenden gezegene değişen doğal bir elektromanyetik ortam vardır. Üzerinde yaşadığımız mavi gezegenin yerküre merkezindeki yarı sıvı ferro manyetik çekirdek sürekli statik jeo manyetik alan yaymaktadır.
Bizler diğer canlılarla birlikte 40 μT değerlerinde elektromanyetik alan yayan dev bir mıknatısın üzerinde yaşam sürmekteyiz. Bu doğal elektromanyetik kaynakların yanı sıra evlerimizde kullandığımız saç kurutma makinaları; çamaşır makinaları mikrodalga fırınlar vs. tüm elektriksel cihazlar çevremizde elektromanyetik radyasyon oluştururlar.
Çevremizde Elektromanyetik Maruziyeti Oluşturan Aletler ve Cihazlar
Elektromanyetik alanlar, aynı ortamda yer alan elektrik yükleri veya iyonlar üzerinde kuvvet uygulayarak etkileşime girerler. Canlıların vücutlarında da biyokimyasal olaylar ve iyonize etkileşimler olduğundan dolayı; teknik alet ve gereçler, cep telefonları, baz istasyonları, elektrik iletim ve dağıtım hatları; kablosuz haberleşme araçları; ve her türlü elektrik elektronik cihaz ve ekipmanın yaydığı elektromanyetik alanların canlılara ve insanlara olumsuz etkileri bulunmaktadır.
Elektromanyetik ÖLÇÜMÜ nedir ve nasıl ölçülür?
Elektromanyetik radyasyonu (EMR) oluşturan iki bileşen vardır. Bunlar, elektrik alan ve manyetik alandır. Elektrik alan ve manyetik alan ayrı ayrı ölçülmektedir. Elektromanyetik radyasyon veya elektromanyetik kirlilik (EMK) ifadeleri kullanıldığında; bu bileşenlerin her ikisi birlikte ifade edilmektedir. Elektrik alan şiddetinin birimi V/m, manyetik alan şiddetinin birimi için 16 A/m, Tesla, Gauss birimleri de kullanılır. ELF bantta elektrik ve manyetik alanlar birbirinden bağımsızdır ve ayrı ölçülür.
Son zamanlarda yapılan araştırmalar ELF frekanslarında manyetik alanının sağlık açısından elektrik alana göre; daha etkili olduğu belirtilmektedir. Yüksek frekanslarda ise dalga yayıldıkça elektrik ve manyetik alan birbirine bağlı olarak hareket eder. Ortamda bir tanesi (özellikle elektrik alan ) ölçülür. Diğeri de ilgili bağıntı yardımıyla belirlenir. Baz istasyonlarının elektromanyetik ölçümü elektrik alana duyarlı prob antenlerle ölçülür. Manyetik alan karşılığı bu ölçüm değerinden faydalanılarak hesaplanır.
ELEKTROMANYETIK ÖLÇÜMÜ ve cihazı
Baz istasyonunun çok yakınında yapılacak ölçümlerde manyetik alan probu kullanılır. Belirli bir uzaklıktan sonra elektrik alan probu ile ölçüm yapılır. Elektromanyetik ölçümü yapılan mekanda birden çok baz istasyonu varsa; her birinin etkisini anlamak için spektrum analizörü denilen frekansa bağlı cihazla ölçüm yapılır. Elektromanyetik ölçümü belirli bir sürede; örneğin 6 dakikalık ölçüm sürelerinin yanı sıra; Günlük, haftalık ölçümler yapılarak ölçüm değerlerinin günün saatlerine göre gösterdiği değişim izlenmelidir.
Elektromanyetik Alan Ölçüm Metodu
Elektromanyetik ölçümü genel olarak geniş bant izotropik elektromanyetik alan ölçer kullanılmıştır. Elektromanyetik ölçümü değerleri yüksek olduğunda spektrum analizör kullanılarak farklı frekanslar için selektif ölçümler yapılmıştır. Türkiye’de kullanılan şu anki standart TS EN ISO 50413 dür.
Elektromanyetik Alan Maruziyetinin Oluşturduğu Hastalıklar
Kan Beyin Bariyeri (BBB, Blood Brain Barrier) sızıntısı. (Alzheimer’s, Parkinson hastalığı,ALS; ADD /ADHD ve diğer sinirsel hastalıklar)
- Nöronların ölümü ve beyin hücrelerinin zarar görmesi
- Kalsiyum akışı
- Kalp ritim bozukluğu ve kalp durması
- Habis ve kötü huylu beyin tümörleri
- Sperm hücrelerinin zarar görmesi ve ölümü
- Büyümeyi etkilemek ve ölümle sonuçlanma
- Kusurlu doğum ve kısırlık
- Akustik neuroma
- Alzheimer
- Bunama
- Gelecek nesillere geçen kalıcı genetik etkiler
Çalışma Sosyal Güvenlik Bakanlığı resmi web sitesindeki iş sağlığı ve güvenliği uzmanlık tezi içerisinde detaylı anlatılmıştır. Ayrıntılı olarak incelemek isteyenler için; ‘Bir İşyerinde Elektromanyetik Alan Ölçümü Yapılması ve Sonuçlarının İş Sağlığı ve Güvenliği Açısından Değerlendirilmesi’ başlıklı yazısını tıklayarak indirebilirsiniz.