Çalışma alanlarında, işletmelerde, endüstriyel alanlarda yüksek seslerle karşılaşabiliyoruz. Çalışma alanlarında uygulanan işlemler dolayısıyla çalışanın kullandığı makinelerden kaynaklı gürültülü ortama, işçiler, çalışanlar maruz kalabiliyor. Bu gibi durumlarda çalışanların gürültüye bağlı meslek hastalıklarından, işitme kayıplarına karşı korunması ve çalışanın üzerinde önlem alınması için ‘’Çalışanların Gürültü ile İlgili Risklerden Korunmasına Dair Yönetmelik’’ uyarınca çalışan üzerinde Gürültü Ölçümü veya Kişisel Gürültü Maruziyeti Ölçümü yapılır.
Gürültüyü kısaca “istenmeyen ses”, sesi ise, maddenin birbiri ardına sıkışma ve gevşemelerinden oluşan ve madde ortamında yayılan bir titreşim olayı olarak tanımlayabiliriz. Hava yolu ile kulağa ulaşan belirli frekanslardaki titreşim enerjisi, dış, orta ve iç kulak yollarını geçerek işitme siniri ile ulaştığı beyinde ses duyusu olarak yorumlanır. Düzey, titreşim frekansı ve devam etme süresi, gürültüyü, işitme ile ilgili fizyolojik işlevleri açısından nitelendiren faktörlerdir.
Daha fazla bilgi için yazımızı okuyabilirsiniz: Gürültü Nedir? Gürültü Türleri ve Çeşitleri
Gürültü Yönetmeliği
Gürültü yönetmeliği, günlük kişisel gürültü maruziyetini esas alır. Ölçüm ve hesaplama tekniklerinde TSE 2607 standardına atıfta bulunulur. Gürültüye maruz kalan işçileri sağlık ve güvenlik yönünden oluşabilecek risklerden korumak için alınması gerekli önlemleri belirlemektedir.
Gürültü Yönetmeliği, 22/5/2003 tarihli ve 4857 sayılı İş Güvenliği Kanununun 78. maddesine göre düzenlenmiştir ve bu kapsama giren tüm işletmelere uygulanır. Gürültü Yönetmeliği, 23/12/2003 tarih ve 25325 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmış ve üç yıllık geçiş süresinin ardından, 23/12/2006 tarihinde yürürlüğe girmiştir.
Şayet gürültü seviyeleri bu standarttaki değerleri aşarsa, işverenler gürültü yönetimi stratejisi geliştirmek zorundadır. Gürültü yönetimi stratejisi, işçiler ve İSG temsilcileriyle istişare edilerek geliştirilmelidir. Gürültü yönetimi stratejisi şunları içermelidir.
Gürültü işletmenizde bir sorunsa, gürültünün işyerinde aşırı olup olmadığını belirlemek için, etkilenen işçiler ve İSG temsilcileri gibi çalışma prosesini bilen birlikte gezerek çalışma ortamını incelemeniz gerekmektedir. Gezerek yapılan bu inceleme aşağıdaki hususların belirlenmesinde yardımcı olacaktır:
- Aşırı gürültünün kaynağı,
- Aşırı gürültüye maruz kalması muhtemel çalışanlar
- Aşırı gürültü çıkmasına neden olan işler.
Gürültü Yönetmeliği Maruziyet Sınır Değerleri
Gürültü Maruziyet sınır değerleri: LEX, 8h = 87 dB (A) ve ppeak = 200 µ Paib)
En yüksek gürültü maruziyet etkin değerleri: LEX, 8h = 85 dB (A) ve ppeak = 140 µ Paiic)
En düşük gürültü maruziyet etkin değerleri: LEX, 8h = 80 dB (A) ve ppeak = 112 µ Paiii
Gürültü Yönetmeliği’ne Göre Gürültü Seviyesini Azaltma Yöntemleri
Gürültüyü azaltacak bir iş organizasyonu ile maruziyet süresini ve gürültü seviyesini kontrol altına alabilmek için yeterli molalar verilerek faaliyet sürelerinin düzenlenmesi gibi önlemler alınacaktır.
Gürültüyü teknik yollarla azaltmak için, hava yoluyla yayılan gürültüyü, ikame etme (aynı işlevde az gürültü çıkaran ile değiştirme), izalasyon (izole etme), gürültü emici örtülerle ve benzeri yöntemler kullanılması gerekir.
Yapıdan kaynaklanan gürültüyü, yalıtım ve benzeri yöntemlerle azaltmak gerekir.
Desibel (dB) nedir?
Desibel, gürültünün şiddetidir ve ses dalgasının oluşturduğu basıncın boyutuna bağlıdır (veya dalganın genliğine bağlıdır). Bu genlik basınç dalgalanması olarak ölçülür ve sağlıklı bir insan kulağının duyabileceği en düşük ses 20 μPa’lık bir genişliğe sahiptir. İnsan kulağı bundan on milyon kat daha yüksek ses basıncını tolere edebilir ki, bu da 200 Pa’a denk gelmektedir.
Gürültü Ölçümü Nasıl Yapılır?
Ölçme yerleri ve ölçme süreleri, popülasyonun risk altında bulunduğu tipik bir çalışma günü boyunca maruz kalınan gürültüyü temsil edecek şekilde seçilmiştir. Ölçme cihazı mikrofonu çalışanın duyma mesafesine (kulak kanalına) mümkün olan en yakın noktaya sabitlenir. İşçi bu halde günlük faaliyetlerine devam etmiş ve gürültülü alanlarda kaldığı sürelerde ölçüme devam edilir. Böylece gün içinde ölçüme konu olan gürültüye maruz kalınan zamanda ölçüm yapılmıştır.
Kişisel gürültü maruziyetinin tayini deneyi ölçümünün temsil ediciliğini arttırmak amacıyla kişi üzerine konumlandırılan dozimetre kullanılır. Ölçümlere başlamadan önce ve sonrasında ölçüm cihazı, kalibratör ile doğrulama yapılır.
Gürültü Ne İle Ölçülür ?
Gürültü seviyesi, ses seviyesi ölçüm cihazlarıyla ölçülür.
Ses Basınç Ölçerler
Çevresel gürültü ölçümlerinde sahip oldukları geniş özelliklere bağlı olarak en çok kullanılan sistemlerdir. LAeq,T ölçebilmeli, TS 8535 e göre Tip 1 mikrofonu olmalı Standard frekans ağırlıkları IEC 61672-1’de belirtildiği gibi A ağırlıklı ve C ağırlıklı olmalı, Zaman ağırlıkları IEC 61672-1’de belirtildiği gibi F ağırlıklı ve S ağırlıklı olmalı, A ve C Frekans ağırlıklı, darbeli, dalgalı ve periyodik sesler için toplama ve ortalama işlemi yapabilmeli (IEC 804 e uygun), İstatistiksel dağılım (LAN,T ) vermeli.
İzleme Sistemleri
Uzun süreli gürültü ölçmelerde sabit mikrofon konumlarında otomatik olarak veya elle toplanan verileri modemler ve telefon hatları ile ana bilgisayara ileten sistemlerdir.
Dozimetre (Etki İzleme Analizi)
Esasında bir ses basınç ölçerle benzer niteliklere sahip olan bu cihazlar gürültüden etkilenme analizinin tespitinde kullanılırlar. Gürültülü ortamlarda çalışanların üzerlerine, kulağa yakın bir yerde olacak şekilde takılarak ilgili kişinin belirlenen süre zarfında ne kadar kişisel gürültüye maruz kaldığını ölçen aletlerdir.