Kaldırma Araçları Tanımı basit olarak herhangi bir yükü bulunduğu yerden kaldırıp yer değiştirerek bir başka yere indiren veya istifleyen, gerektiğinde bu yükün yer değiştirme işlemini, yükü kısa mesafelerde taşıyarak gerçekleştiren araçlara kaldırma araçları denir.
Kaldırma Araçlarında Kaza Sebepleri
Kaldırma ekipmanları yükleme işlemleri nedeniyle tehlike arz eden makinalar, temel sağlık ve güvenlik gereklerini karşılamalıdır. Kaldırma makinelerinde meydana gelen kazaların sebepleri şu temel başlıklar altında değerlendirilebilir:
- İmalat,
- Montaj
- Yetersiz bakım-kontrol
- Kullanım hataları
EU-OSHA (Avrupa iş Sağlığı ve Güvenliği Ajansı) Kaldırma makinalarında meydana gelen başlıca is kazalarını şu şekilde raporlamıştır;
- Bom veya kaldırma makinelerinin enerji hatlarıyla teması (kazaların %45’i)
- Kaldırma mekanizmasının altında durma,
- Makinenin devrilmesi,
- Yükün düşmesi,
- Emniyetli bir operasyonun sürdürülebilmesi için gerekli olan teknik periyodik kontrollerin yapılmaması
- Bomun çökmesi,
- Karsı ağırlığın sisteme zarar vermesi,
- Dayama ayaklarının yanlış kullanımı,
- Düşmeler ve bağlama elemanı hataları.
KALDIRMA İLETME EKİPMANLARININ SINIFLANDIRILMASI
Kaldırma Araçlarının Gruplandırılması
Kaldırma araçları günümüzde oldukça önemli ve fonksiyoneldir. inşaat, maden, yol yapımı, liman işleri ve fabrikalarda kaldırma işlerinde yaygın olarak kullanılmaktadırlar ve vazgeçilmezdir. Kaldırma araçları çeşitleri çok fazladır. Yaygın olarak kullanılan ve gün geçtikçe önemi artan kaldırma araçlarından başlıcaları şunlardır:
- Vinçler
- Forkliftler
- Asansörler
Kaldırma araçlarının Ana üniteleri motor ve şanzımanları dışında:
– Kaldırma – indirme sistemi,
– Tasıma sistemi,
– Frenleme sistemlerinden oluşur.
Kaldırma Araçlarında periyodik kontroller sık kullanıldığı taktirde 6 ayda bir yapılması tavsiye edilir, yoğun kullanılmayan kaldırma ve iletme ekipmanları en fazla yılda 1 yapılmalıdır.
KALDIRMA İLETME EKİPMANLARI
Fiziki (Gözle) Muayene Deneyleri:
Çalışma şartları ile test ve deneylerden dolayı vincin taşıyıcı yapısında uygunsuzluğun meydana gelip gelmediğini tespit etmektir.
Şartnamelere Uygunluk Deneyleri:
Kaldırma araçlarının imalat öncesi belirlenen teknik şartnamelere uygunluğunun tespiti için yapılır.
Yük Kaldırma Yeterlilik Deneyleri:
- Statik Yük Deneyleri:
Kaldırma makinasının ve elemanlarının yapı yeterliliğini belirlemek için deney yükü artırılarak sürekli uygulanan deneydir.
Statik deney yükü :Kaldırma kapasitesi x 1.25 ‘tir.
Kademeli olarak artırılan deney yükü yerden 100-200 mm kaldırılarak kullanım kataloglarında daha fazla bir süre belirtilmediği takdirde 10 dakikadan az olmamak şartı ile deney için gerekecek süre kadar asılı tutulmalıdır. Deney sonucunda vinçte hiçbir çatlak, kalıcı biçim değişikliği, boya kalkması, vincin çalışma emniyetini etkileyecek bir durum ve bağlantılarında gevşeme veya hasar görülmemelidir.
Dinamik Yük Deneyleri:
Kaldırma makinası elemanlarının ve frenlerinin emniyetli olup olmadığının tespiti amacı ile yapılan deneylerdir.
Dinamik deney yükü: Kaldırma kapasitesi x 1,5 ‘tur.
Vincin her hareketi için ana elemanlarına en fazla yük geldiği konumlarda uygulanır. Deneyler vincin hareketlerinin tüm sınırları boyunca defalarca tekrar edilmelidir. Deneyler makinenin enerjisinin kesilmesi durumunda da bütün hareketlerini kapsamalı ve en az 60 dakika boyunca kontrol edilmelidir. Deney sonucunda vinç mekanizmalarının ve frenlerinin emniyetle işlediği görülmelidir. Deney sonunda yine fiziki muayene yapılır.
Kararlılık Deneyleri:
Kaldırma aracının kararlılığını test etmek amacıyla yapılan deneylerdir. Vincin statik kanca deney yüküyle devrilmeyeceğinin kontrolü için yapılır.
Kararlılık deney yükü: Kaldırma kapasitesi x 1.25 ‘tir.
Kararlılık deneyleri belirlenmiş çalışma alanında ve kararlılığın en az olduğu zamanlarda yapılır. Deneyler esnasında maruziyet alanında kimsenin bulunmasına izin verilmemelidir. Deneyler makinenin enerjisinin kesilmesi durumunda da bütün hareketlerini kapsamalı ve en az 60 dakika boyunca kontrol edilmelidir. Deney sonunda yine fiziki muayene yapılır.
Kaldırma ekipmanı yönetmeliği ( İŞ EKİPMANLARININ KULLANIMINDA SAĞLIK VE GÜVENLİK ŞARTLARI YÖNETMELİĞİ Bknz)