Çalışma alanlarında, işletmelerde, endüstriyel alanlarda yüksek seslerle karşılaşabiliyoruz. Çalışma alanlarında uygulanan işlemler dolayısıyla çalışanın kullandığı makinelerden kaynaklı gürültülü ortama, işçiler, çalışanlar maruz kalabiliyor. Bu gibi durumlarda çalışanların gürültüye bağlı meslek hastalıklarından, işitme kayıplarına karşı korunması ve çalışanın üzerinde önlem alınması için ‘’Çalışanların Gürültü ile İlgili Risklerden Korunmasına Dair Yönetmelik’’ uyarınca çalışan üzerinde Kişisel Gürültü Maruziyeti Ölçümü yapılır. Gürültünün tanımına ve kaynaklarına değinmemiz gerekirse ;
Gürültüyü kısaca “istenmeyen ses”, sesi ise, maddenin birbiri ardına sıkışma ve gevşemelerinden oluşan ve madde ortamında yayılan bir titreşim olayı olarak tanımlayabiliriz. Hava yolu ile kulağa ulaşan belirli frekanslardaki titreşim enerjisi, dış, orta ve iç kulak yollarını geçerek işitme siniri ile ulaştığı beyinde ses duyusu olarak yorumlanır. Düzey, titreşim frekansı ve devam etme süresi, gürültüyü, işitme ile ilgili fizyolojik işlevleri açısından nitelendiren faktörlerdir.
Kulağımız, 20-20000 Hz aralığındaki ses titreşimlerini, 20 mPa (mikropaskal) basınç düzeyinden itibaren algılamaya başlayan oldukça duyarlı bir organdır. Ses basıncının ölçülmesinde, birimi desibel (dB) olan sistematik oransal bir skala kullanılır. Bu nedenle ölçülen ses basıncı değerleri aritmetiksel olarak toplanamaz ve çıkartılamaz. Örneğin 90 dB gürültü oluşturan bir makinenin, aynı düzeyde gürültü meydana getiren bir makine ile birlikte çalıştırılması durumunda toplam gürültü düzeyi, 90+90=180 dB değil, sadece 93 desibel’dir. Yine aynı nedenle sağlıklı, genç bir insan kulağının algılayabildiği en düşük ses basıncı olan işitme eşiği (20 mPa) da, ‘0’ (sıfır) desibel’dir.
Gürültü kaynakları
Havayolu gürültüsü
Tren yolu gürültüsü
Karayolu gürültüsü
Endüstriden kaynaklanan gürültü
Eğlence mekanlarından kaynaklanan gürültü (Çevresel Gürültü)
Kişisel Gürültü Maruziyeti Ölçümü Çeşitleri
Makine ve teçhizattan kaynaklanan Kişisel Gürültü Maruziyeti Ölçümü
İş sağlığı ve güvenliği açısından kişisel gürültü maruziyeti ölçümleri
Gürültünün İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri
Gürültü olarak nitelendirilen istenmeyen sesin insan sağlığına olumsuz etkisi öncelikle fiziksel niteliktedir; Örneğin gürültülü bir işyerinde çalışmaya yeni başlamış kişilerde kalp hızı artışı, solunum hızı artışı, tansiyon yükselmesi, iştahsızlık ve sinir gerginliği gibi belirtiler ortaya çıkabilir. Yüksek seviyede gürültünün etkisine maruz kalan kişilerde yüksek kan basıncı oluştuğu ve bu durumun kalıcı olduğu yapılan gözlemlerle kanıtlanmış bulunmaktadır. Kişisel gürültü maruziyeti ölçümü sonucunda gürültü maruziyet düzeyini aşan gürültünün etkisinde kalan kişiler psikolojik olarak rahatsız, tedirgin ve sinirli olmakta, tedirginlik ve sinirlilik hali gürültünün etkisi kalktıktan bir süre sonra da devam etmektedir.Bu durum aynı zamanda yorgunluk ve zihinsel etkilerde zayıflama gözlenmektedir.
Diğer bakımdan gürültü üzerinde durulması gereken bir diğer önemli etken ise kişide oluşturduğu işitme kaybıdır. Sürekli işitme kaybı düzeyleri, gürültülü ortam koşulları ve etkilenme süresine bağlı olarak kişiden kişiye değişebilmektedir. Ancak genel olarak ortalama 10-14 yıl etkilenme sonunda meydana gelmeye başlar. Devamlı işitme kaybı, başlangıçta 3000-7000 hz’ lik tiz sesler civarında oluşur. Etkileşimin süregelmesi, bu frekans bölgesini, giderek daha alçak frekanslara doğru genişletir ki bu durumda da kişi kendisinde oluşan işitme kaybının pek farkında değildir, ancak süregelen etkilenme ve yaşlanmanın da katkısı ile insan sesinin konuşma frekansları bölgesine 500-1000 hz’e indiğinde, bu kayıpların oluşturmuş olduğu hasar fark edilebilir duruma gelmiş olur.
Gürültü Ölçümü ve Düzeyi (desibel)
| Yapılan İş | Gürültü Ölçümü | Açıklama |
| Roket Fırlatma | 180 db(A) | Tehlikeli seviye |
| Jet uçakların kalkışı | 140 db(A) | Tehlikeli seviye (Ağrı eşiği) |
| Silah sesi | ||
| Av tüfeği (çifte sesi) | 130 db(A) | Gürültü ağrıya sebep olabilir. Günlük 3.75 dk boyunca bu seviyedeki gürültüye maruz kalma kulağa hasar verebilmektedir. |
| Hava saldırısı sireni | ||
| Hidrolik pres (3 m uzakta) | ||
| Araba kornası | 120 db(A) | Günlük 7.5 dk boyunca bu seviyedeki gürültüye maruz kalma kulağa hasar verebilmektedir. |
| Uçak pervanesi | ||
| Hoperlör kullanılarak
yapılan Rock Müziği
|
110-130 db(A) | Günlük 30 saniye ile 3.75 dk arasındaki zaman süresince bu seviyedeki gürültüye maruz kalma kulağa hasar verebilmektedir. |
| Kum püskürtme makinesi | 110 db(A) | Günlük yarım saat boyunca bu seviyedeki gürültüye maruz kalma kulağa hasar verebilmektedir. |
| Motorlu tekne içi | ||
| Gece Kulübü | ||
| Susturucusuz motosiklet (7m uzakta) | ||
| Helikopter | 105 db(A) | Günlük bir saat boyunca bu seviyedeki gürültüye maruz kalma kulağa hasar verebilmektedir. |
| Jet Kalkışı (500 m uzakta) | 100 db(A)
|
Günlük iki saat boyunca bu seviyedeki gürültüye maruz kalma kulağa hasar verebilmektedir. |
| Tren sireni (30 m uzakta) | ||
| Dizel kamyonlar | ||
| Havalı matkap | ||
| Ağır Kamyon (15m uzakta) | 90 db(A) | Çok rahatsız edici.
Günlük sekiz saat boyunca bu seviyedeki gürültüye maruz kalma kulağa hasar verebilmektedir. |
| Yoğun şehir caddesi | ||
| Geçen motosiklet | ||
| Yüksek bağırma | ||
| Çocuk çığlığı | ||
| Yoğun trafik alanları | 80 db(A) | Rahatsız edici |
| Saat zili | ||
| Yük treni (15 m uzakta) | ||
| Tren kornası (500 m uzakta) | 70 db(A) | Telefon kullanımını kısıtlar |
| Hafif araç trafiği (15 m uzakta) | 60 db(A) | Rahatsızlık |
| Normal konuşma (1 m uzakta) | ||
| Çamaşır kurutucusu | ||
| Gürültülü ofis | ||
| Kuş cıvıltıları (15 m uzakta) | 55 db(A) | |
| Sessiz ofis | 50 db(A) | Dikkat dağınıklığı |
| Buzdolabı | 45 db(A) | Sohbet ve konuşurken, TV ve radyo rahatsızlık |
| Halk kütüphanesi | 40 db(A) | Sessiz ortam |
| Sessiz oda | Sessiz ortam | |
| Fısıltılı Konuşma | 30 db(A) | Sessiz ortam |
| Nefes alma sesi (1 m. uzakta) | 25 db(A) | Sessiz ortam |