Kromatografi nedir?
Kromatografi nedir sorusuna karşılık, karışımın bileşenlerini, bunlara seçimsel ilgi gösteren iki ya da daha çok evreden sistemler arasında farkına bakarak tanılayıcı, gerektiğinde nicelik ve niteliklerini tespit edebilme sebebiyle gerçekleştirilen ayırma işlemleri esasına dayanan analitik yöntem olarak tanımlayabiliriz.
Kromatografi, kompleks yapıdaki birçok karışımlardaki farklı maddeleri birbirinden ayırmaya ve tanımlamaya olanak veren metot seri ayırma tekniği olarak belirtebiliriz. Bütün kromatografik uygulamalarda bir “hareketli faz” ve “sabit faz” birlikte barındırır. Genel itibariyle karışımdaki maddeler hareketli faz ile sürüklenerek sabit faz üzerinden taşınır; Örnek verecek olursak, maddelerin göç etme hızlarının farklı olması, her bir maddenin sabit faz üzerinde birlikte ilerlemesine yol açar, dolayısıyla karışımdaki maddeler ayrılırlar.
Çeşitli maddelerin hareketli faz yardımıyla, sabit faz üzerinde, değişik hızlarla hareket etmeleri veya sürüklenmeleri esasına dayanır. Diğer bir değişle karışımda bulunan maddelerin biri sabit diğeri hareketli faz olmak üzere birbirleriyle karışmayan iki fazlı bir sistemde ayrılması ve saflaştırılması yöntemi olarak tanımlanabilir.
Kromatografi nedir ne değildir sorusundan evvel terimi tarihçesine göz atalım. Bitkisel pigmentlerde olduğu gibi cisimleri renklerine göre ayırma işleminden doğdu ve süreç içerisinde zamanla uygulama alanı arttıkça kapsamı genişledi. 2000 li yıllarda artık kromatografi son derece duyarlı ve etkin bir ayırma yöntemi olarak standartlarca tanınmaktadır ve kabul görmektedir.
Kromatografi Çalışma Esası
Duruma göre iki temel sistem uygulanır:
Dağılım ya da paylaşım kromatografisinden söz edilmesi halinde bileşikler ya iki sıvı evre arasında paylaşılır.
Hareketli ve yüzde tutulan bileşikler arasında gerçek kimyasal bağlar oluştuğunda iyon değişimi kromatografisinden söz edilir. Bu hareket halindeki bileşikler durağan katı bir evre yüzeyine bağlanır.
Birbirine kimyasal ve fiziksel özellikleri çok yakın olan bileşiklerin birbirinden ayırma işi oldukça güç olabilir ancak karışımları damıtma ve ayrımsal kristallendirme teknikleriyle mümkün olabilmektedir. Kromatografi metotlarıyla bu tür bileşikler için farklı başarılı ayrımlar yapıldığını belirtmek gerekir.
karışım bileşenlerinin farklı hareketleri sonucu birbirinden ayrılması ve karışımın gözenekli ortam koşulunda hareketli bir çözücü etkisiyle işlem yapılması olgusuna kromatografi olgusuna dayanır. Gözenekli ortama, sabit faz veya adsorban adı verildiği gibi hareket eden faza hareketli faz denir.
Kromatografi olgusunda dağılma, adsorpsiyon ve değiştirme kuvvetleri etkin rol oynadığı gibi bu kuvvetlere göre de farklı kromatografik yöntemler farklı gruplarda sınıflandırılmaktadır.
Kromotografi Sınıfları
Kromatografik Metotların Sınıflandırılması
- Ayırma Mekanizmasına Göre Sınıflandırma
- Adsorbsiyon Kromatografi
- Dağılma (Partition) Kromatografi
- İyon-değiştirme kromatografi (veya iyon kromatografi)
- Jel geçirgenlik veya Jel süzme (Moleküler-Exclusion veya Size-Exclusion)
- Zone Elektroforez
- Afinite (veya Bioafinite) Kromatografi
- Chiral Kromatografi
- Hareketli Faza Göre Sınıflandırma
- Sıvı Kromatografisi (LC)
- Gaz Kromatografisi (GC)
- Uygulanan Tekniğe Göre Sınıflandırma
- Kolon Kromatografi
- Düzlem Kromatografi (İnce Tabaka Kromatografi, TLC; Kağıt Kromatografi, PC)
- Kullanım Amacına Göre Sınıflandırma
- Analitik Kromatografi (Kalitatif Kromatografi; Kantitatif Kromatografi)
- Preparatif Uygulamalar (Karışımlardan Saf madde Elde Etme)
Kromotografi nedir sorusunun dışında ayrıntılı bilgi ve kromotografi pdf için inceleyebilirsiniz.