Meslek Hastalıklarının Özellikleri ve Tanımı
Meslek hastalıkları ailevi, sosyal ve toplumsal sonuçları vardır. Meslek hastalıkları tanılarının konulması için özgün örgütlenme ve düzenlemeler gereklidir.
Meslek hastalıkları tümüyle önlenebilir hastalıklardır. Yalnızca tek bir etmenin değil, birçok etmenin bir arada etkilediği olgulardır. Bunlar arasında beslenme, bireysel duyarlılık veya varyasyonlar, kullanılan ilaçlar, sigara ve alkol alışkanlığı, şişmanlık vb sayılabilir.
Mevzuatın öngördüğü periyodik ortam ölçümleri ve sağlık muayeneleri ile çalışanların herhangi bir şikayeti ortaya çıkmadan meslek hastalıkları tespit edilebilmekte ve gerekli önlemler alınmasına imkan bulunabilmektedir.
Meslek hastalıkları, ancak bilinçli olarak arandıkları zaman bulunabilirler. Meslek hastalıklarının, diğer hastalık çeşitlerinden farklı, kendilerine özgü tanı ve tarama yöntemleri vardır.
Meslek hastalıkları konusunda işveren ve çalışanların bilgilendirilmesi ve duyarlıklarının sağlanması önemlidir. Meslek hastalığı tanısı, o tanıyı alan çalışanın yakın çalışma arkadaşları için de erken tanı olanağı verir. Meslek hastalığı tanısı, beraberinde tazminat, yüksek iş göremezlik maaşı, çalışma ortamının geliştirilmesi için yaptırım ve cezai sorumluluk getirdiği için, bir yanılgı ile saklanmaya çalışılabilmektedir.
Meslek Hastalıklarının Tipleri ve Sınıflandırılması
- Çalışanları Etkileyen Hastalıklar (Diseases Affecting Working Populations); İşle ilgili bir ilinti olmamasına karşın mesleki zararlı etkenlerle ortaya çıkışı artan hastalıklardır.
- İşle İlgili Hastalıklar (Work Related Diseases); Pek çok etkenin bir arada görüldüğü, çalışma ortamının rol oynayabildiği, birlikte farklı risklerin de yer aldığı, karmaşık bir etyolojiye sahip hastalıklardır.
- Meslek Hastalıkları (Occupational Diseases); Genellikle tek bir etkenle meydana gelen, özgün ve kuvvetli bir mesleki ilişkinin ortaya konması ile meslek hastalığı tanısı konur.
Etken maruziyet ilişkisinin net bir şekilde ortaya konabilmesi için; klinik ve patolojik tanıların konması, mesleki anamnez ve iş analizi, etken ve hastalık ilişkisini ortaya koyan epidemiyolojik veriler yararlı olmaktadır. Meslek hastalığı tanısının konması için önemli olan iki kriter; özel çalışma ortamı ve/veya aktivitesi ile özel bir hastalık arasında etken-maruziyet ilişkisinin olması ve tanı konan hastalığın söz konusu meslek çalışanlarında toplum ortalamasına göre daha fazla görülmesidir.
Meslek Hastalıkları Nelerdir?
Tümüyle önlenebilir hastalıklar olup halk sağlığı ve ülke sağlık politikalarındaki yeri özel ve önemlidir. Edinilen bilgiler ışığında korunma önlemleri çeşitlendirilmekte ve geliştirilmekte ve sonuç olarak önleme ve korunma tedbirlerini yeterli ve sürekli alabilen ülkelerde meslek hastalıklarının görülme sıklığı azalmaktadır. ILO Meslek Hastalıkları Listesinde meslek hastalıkları üç kategoride toplanmaktadır:
1. Ajanlarla meydana gelen meslek rahatsızlıklar (fiziksel, kimyasal ve biyolojik),
2. Hedef organ ve sistemlerin meslek rahatsızlıklar (solunum, deri, kas iskelet),
3. Mesleki kanserler: Meslek rahatsızlıklar, neden olan etmenlere göre sınıflandırılabilir:
Kimyasal kaynaklı mesleksel hastalıklar
a) Ağır metaller (Ağır Metal ölçümü)
b) Çözücüler
c) Gazlar (Uçucu Organik Bileşik ölçümü – Kimyasal Ölçümleri Bknz)
Fiziksel kaynaklı mesleksel hastalıklar
a) Gürültü ve titreşim (Gürültü ölçümü ve Titreşim Ölçümü Bknz)
b) Yüksek ve alçak basınçta çalışma
c) Soğuk ve sıcakta çalışma ( Termal Konfor ölçümleri Bknz)
d) Tozlar (Toz ölçümleri Bknz)