Nanomalzeme Nedir?
Nanometre gözümüzle göremediğimiz, mikroskop ya da derin algılayıcı materyallerle görülebilen maddelerdir. Akılda kalıcı olması için milimetrenin milyonda biri boyutunda olduğunu örnek verebiliriz. Nanomalzemeler doğada belirli atomik yapılarda, gümüş, karbon gibi minerallerden meydana gelebilmektedirler. Bilim adamları nano-teknik üzerinde halen araştırmalar yapmaktadırlar.
Nanomalzemelerle Boyut Karşılaştırması
Bu karşılaştırma boyutunda materyaller örnek verilebilir, örneğin ilaçların üretiminde elektronik nano-teknik malzemelerin kullanılması ya da inşaat için gerekli olabilecek çimento maddesine nanomalzemelerin karıştırılması gibi örnekler verilebilir.
Nanomalzemelerin Toksik Özelliklerinin Günümüzdeki Algısı
Bu konudaki çalışmalar tam anlamıyla bitirilemediğinde dolayı hala araştırmalar, bilim adamları tarafından incelenmektedir. Genel olarak vücuda alındığında biyolojik sistemlerle eşleştikleri bilinmektedir. Bu sağlık ile bilgilerin geliştirilmesi ve aktarılması için yeni yaklaşımların elde edilmesi gerekmektedir.
Genel olarak iş sağlığı ve güvenliği açısından yapılması gereken değerlendirmeler, toksikolojik bilgisayar testlerinin yapılması sonucunda belirlenebilmektedir.
NANOMALZEMELERLE OLUŞABİLECEK KİŞİSEL MARUZİYET DURUMLARI
Solunum Yolu
Solunum yolu ile etkilenen ilk bölge akciğerdir. Alınan nanomalzemelerin akciğer bölgesine yerleşerek iltihap oluşturduğu belirlenmiştir. Ortam kirliliğine bağlı olarak alınan nanomalzemelerin kalp ve sinir sistemine de etki ettiği gözlenmiştir.
Dermal Yol
Nanomalzemelerin etki ettiği bölge sindirim kanalı ve deridir. Genellikle kozmetik ürünlerde kullanılan nanomalzemelerin cilt üzerinde sürüldüğü yerlerde etkisi görülmektedir. Bu konudaki araştırmalar oldukça azdır.
Toksisitenin Fiziko-Kimyasal Etkenleri
Burada amaç tehlike oluşturan nanomalzemelerin durumunu ölçmek için belirlenen derecelerdir. Yapılan araştırmaların kimyasal ve fiziksel olarak nanomalzemelerin özelliğinin belirlenmesine fayda sağlayacaktır.
Boyut
Nanomalzemelerin partükül etkilerine bakıldığında fiziksel olarak boyutunun (spesifik etkilerinin çoğu) 1-100 nm. arasında olanlarının tehlike potansiyelleri daha azdır. Bu boyut büyüdükçe potansiyel tehlikeler de artmaktadır. Avrupa komisyonu genel yönetmeliğinde belirtilen boyut 100 nm’lik kesintidir.
Topak/Topaklaşma Hali
Nanomalzemeler normal ortamda sabit kaldıklarında birbirleriyle birleşerek topaklar oluşturmaktadır. Topaklaşmanın hangi boyutta olduğu ortama salınan miktar ile belirlenir. Bu yüzden risk analizi ve değerlendirmesinde topaklanma belirtilerinin gözlenip gözlenmediği incelenmelidir.
Yüzey Alanı
Yüzey alanı ile partikül arasında ters bir oran vardır, nano-partikülün boyutu azaldıkça kaplayacağı yüzey alanı yani kütlesi yükselmektedir. Nanomalzemelerin yüzey titreşim alanı diğer maddelere ve malzemelere göre daha fazladır. Bu konuda genel çalışmalar devam etmektedir
Çözünürlük
Yeniden boyutlandırılmış nanomalzemelerin çözünmesi ile diğer hallerine göre daha farklı davranışlar izlediği tespit edilmiştir. Örneğin gümüş maddesi, nano-çözünürlük halinde diğer partikül haline göre daha fazla iyon serbest bırakırlar. Burada doz-tepki incelemesi yapılmaktadır.
Nanomalzemenin Risk Değerlendirmesi
Nanomalzemeler ile çalışılan iş yeri ortamlarında kişisel Maruziyet ölçümleri yapılarak, risk değerlendirmesi yapılmaktadır. Bu işlemde, ortama salınmış olan mikro partikül parçaları ölçülerek değerlendirme yapılır. Detaylar için link.