Ofislerde Ortam Ölçümü çalışma ortamlarında Aydınlatma Ölçümleri, Termal Konfor ölçümleri (Hava Hızı, Nem, Sıcaklık) ve Manyetik Alan Ölçümleri tercih edilmektedir. Bahsi geçen parametreler hakkında yasal süreçte ve pratikte bilgi vermek gerekirse:
Ofislerde Ortam Ölçümü Hakkında Yasal Zorunluklar ve Mevzuat & Yönetmelik
6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununa göre çıkarılan ve 20 Ağustos 2013 tarih ve 28741 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe göre İş Hijyeni Ölçüm, Test ve Analizi Yapan Laboratuvarlar Hakkında Yönetmelik’in İkinci Bölüm Yükümlülükler ve Uyulması Gereken Kurallar, İş Verenlerin Yükümlülükleri isimli 5. Maddesi “İşveren, işyerinde bulunan, kullanılan veya herhangi bir şekilde işlem gören maddelerin ve çalışma ortam koşullarının tehlikelerinden, zararlı etkilerinden çalışanları korumak zorundadır. Güvenli bir çalışma ortamı sağlamak amacıyla çalışma ortamındaki kişisel maruziyetlere veya çalışma ortamına yönelik fiziksel, kimyasal ve biyolojik etkenlere yönelik ölçüm, test, analiz ve değerlendirmeleri, yaptırmakla yükümlüdür.” maddesi açıkça ortam ölçümleri ofislerde yasal zorunluluk olduğunu belirtmiştir.
İş güvenliği uzmanın periyodik olarak doldurmakla yükümlü olduğu Tespit ve Öneri Defterindeki tavsiye ve önerileri, işveren göz önünde bulundurmak, saklamak ve korumak zorundadır. Tüm ölçüm sonuçları gerekli durumlarda (ÇSGB müfettişleri denetiminde / herhangi bir iş kazası neticesinde / meslek hastalıkları hastanesinden gelen talepler) ibraz edilmek üzere süresiz saklanması tavsiye edilir. Çünkü meslek hastalıkları veya kanser vakaları geriye dönük mesleki etkilerden dolayı 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık sigorta kanununa göre sorumlu tutulabilir. Kurumca gerekli görüldüğü hallerde işyerindeki çalışma şartlarını ortaya konan rapor ve belgelerin incelenmesi 14. maddenin a- bendine göre kanıt niteliğinde evraklar olacaktır.
Ofis, bir işletmeyi veya bir hizmeti yönetmek üzere organizasyonel faaliyetlerin tümünü kapsar. Ofis çalışma ortamı meslek hastalıkları ve iş kazaları yönünden ele alınması gereken bir sektördür. Ofislerdeki iş kazalarının diğer sektöründeki kaza oranlarına göre daha düşük olması ilginin bu yöne kaymasını azaltmaktadır. Ancak iş kazalarının az veya fazla olması değil insan sağlığı temel alınması gerektiği için ofislerde iş sağlığı ve güvenliği önlemleri bakımından incelenmelidir. Özellikle son yıllarda ofislerde ortaya çıkan meslek hastalıklarının hızla yükselmesi bu konunun önemini göstermektedir.
Ofislerde Sıcaklık, Nem ve Hava Akımı (Termal konfor)
Sıcaklık ne fazla çok düşük ne de çok yüksek derecelerde olmalıdır. Yaz şartlarında iç hava sıcaklığı daha çok dış sıcaklığa göre seçilmesine rağmen, kış aylarında iç ortam sıcaklığı ortamın kullanım amacı ve tipine göre belirleyici olmaktadır. Birçok insanın rahat olarak çalıştıkları ortam sıcaklığı 20-26 oC’dir.
Çalışılan yerlerde iç hava kalitesinin insanların sağlığının yanında verimi ile doğru orantılı olması nedeniyle günümüzde önemi anlaşılmaktadır. Bu açıdan çalışan personellerin günün en az sekiz saatini geçirdiği ofislerdeki termal konforun sağlanması son derece kritik öneme sahiptir. Ofislerde termal konfor ortam sıcaklığı, ısıl baskı ve ısıl konfor şartlarından değerlendirilmesi söz konusudur. İç ortam sıcaklığı kış ve yaz aylarındaki durumuna göre insanların kendilerini ve çalışma ortamını rahat hissedecekleri bir düzeyde olması gerekmektedir.
İç ortam bağıl nem değerinin %30 – 70 aralığında olması tavsiye edilmektedir. Ofislerde termal konfor etmenin; sıcaklık ve bağıl nem değerleri birlikte düşünülmesi gerekir. Buna bağlı olarak, sıcaklık ve neme göre konfor bölgeleri, yaz ve kış ayları için belirleyici olur.
ABD ASHRAE (American Society of Heating) standartlarına göre ideal termal konfor düzeyi için sıcaklığın 20 – 25,5 oC, nemin ise Rh: % 30-60 arasında olması gerekmektedir. Vücut yüzey alanı ve üzerimize giydiğimiz kıyafetler de çalışma ortamında ısıl konfora etki ettiği unutulmamalıdır. Nitekim günlük yapılan aktiviteler de ısıl konfor değişimine sebebiyet vermektedir. Oturma ve ayakta olma hali vücut ısısını metabolik değerleri değiştirmekte haliyle maruz kalınan memnuniyet derecesini etkilemektedir.
Ofislerde ortam ölçümü, İç ortamdaki nem miktarı Termal konforu belirleyen diğer faktördür. Normalin üzerindeki nemli ve sıcak hava, sıkıntı veren havadır. Düşük nemde ise burun, göz ve ağızda kuruma olur hatta buna bağlı kuru öksürük ve faranjit başlıca belirtisidir. Yapılan bir çalışmaya göre ofisler termal konforun sağlanması için ofis ısısının en az 26 oC olması gerektiği saptanmıştır. Başka bir çalışmada az enerjili serinletme sisteminin çalıştığı bir ortamda ofis içi sıcaklık değerinin ortalama 23 oC ve nem oranının Rh: %55 olması önerilmiştir.
Ofislerde Aydınlatma ve Ergonomi
Ofislerde Ortam Ölçümü diğer parametresi olan aydınlatma ihtiyacı, yapılan işin gerekliliğin göre değişkenlik göstermektedir. İhtiyacımız olan aydınlatma Doğal ışık ve yapay ışık yardımıyla olmaktadır. Yeşil binaların arttığı ve enerji tasarrufunun giderek önem kazandığı günümüzde doğal aydınlatmanın önemi artmaktadır. Ofis mimarisi doğal ışıktan maksimum yararlanacak biçimde doğru yön olacak şekilde tasarlanmalıdır.
İşyerlerinde sağlanan aydınlatmada ışığın gözü rahatsız etmeyecek bir konfora ve açıya sahip olması ve dengeli dağılımı gereklidir. Çalışma ortamı, plan veya projenin yanına masa lambası konulması gibi doğru noktalara ışık kaynağı gibi uygulamalar ile desteklenebilir. Düşük kontrastlı kaynak yardımıyla çalışanların performansını düşürülmemesi tavsiye edilmektedir. Işığın yansımaları; doğru kullanılmalı tavandan, duvardan, yerden veya masalardan ne kadar ışık yansıtılacağı iyi hesaplanmalıdır. İşyerlerinde aydınlatma için kullanılan ışık göz kamaştırmamalı, doğru renk ve ton seçilmeli, floresanda olduğu gibi kırpma olmamalıdır. Toplam aydınlatma hesabı yapılırken gün ışığı da dikkate alınmalıdır.
Dolaylı aydınlatma ışık akısının en az % 90’nını tavana veya duvarlara dağıtan ve bu yüzeylerden geri yansıyan kaynak yardımıyla aydınlatmadır. Enerji verimliliği açısından duvarların ve tavanın açık renklere boyanmış olması gerekmektedir. Dolaylı aydınlatmada dağınık ışık oluşmakta ve gölgeler oluşmamaktadır. Genelde yüksek aydınlatma şiddeti yaratarak 8 kamaşma riskini en aza indirir ancak ofislerdeki parlak duvar ve tavanlar ekranlar yüzeyinde yansımaya neden olarak “rölatif” kamaşmaya sebebiyet vermektedir.
Masalara yakınlaştırma olanağı bulunan sarkıtlar, ek bir çalışma aydınlatması ihtiyacını ortadan kaldıracağından, daha ekonomik bir seçim olacaktır. Çoklu çalışma ortamında ise ofis aydınlatma çalışanlarına arası enerji alışverişinin amaçlandığı açık ofis sistemlerinde genel aydınlatmanın yanında kişisel aydınlatma da kullanılabilir. Genel aydınlatmada tercihen kişisel çalışma bölümlerine direkt ışık kaynağı verebilen uygun seçimler olarak değerlendirilebilir.
İç Ortam Ölçümü önemi ve zorunluluğu belirtilen kanun ve yönetmeliklerin dışında insan sağlığı açısından etkilerini aşağıdaki linkleri tıklayarak Web sitemizde okuyabilirsiniz.