Bilindiği üzere İşverene yönetmelikte güvenli bir çalışma ortamı sağlamak amacıyla kişisel maruziyetlere veya çalışma ortamına yönelik fiziksel, kimyasal ve biyolojik etkenlere yönelik ölçüm, test, analiz ve değerlendirmeleri, yaptırmakla yükümlüdür.” ibaresi açıkça yasal zorunluluk olduğunu belirtmiştir.
Peki Ortam ölçümleri dediğimiz yönetmelikteki adıyla “İş Hijyeni Ölçümleri” hangi aralıklarla veya hangi sıklıkta yapılmalıdır?
Çalışma Sosyal Güvenlik Bakanlığı müfettişleri denetiminde çalışma ortamı hakkında bağımsız akredite bir kuruluş tarafından isg ölçüm raporlarını isteyebilir. Adalet Bakanlığı iş kazaları bilirkişi incelemelerinde istenebilir. Veya geriye dönük olsa bile herhangi bir meslek hastalığı neticesinde sağlık bakanlığı talep edebilir. Meslek hastalıkları hastanesinden gelen talepler üzerine vs sebeplerden dolayı işverenin elinde akredite firmalar tarafından ortam ölçümleri raporlarını ibraz edilmek üzere süresiz saklanması tavsiye edilir.
Ortam Ölçüm Noktaları Nasıl Belirlenir?
-Maruziyet yaşayan veya maruziyet yaşama olasılığı olan personelin baz alınması tavsiye edilir.
-Maruziyetin süresi, şiddeti ve sıklığı unsurları göz önünde bulundurulur.
-İşyerinde çalışan personelin çalıştığı alan, makine, bölüm tercih edilir. (Tezgâh, makine, teçhizat, operatör vs.)
-Fiziksel risk etmenleri riskini oluşturabilecek (toz, gürültü, termal konfor, aydınlatma, kimyasal) bölüm, bölge ve alanlar ölçümlenmesi tercih edilir.
-Sabit çalışmayan veya belirlenmiş çalışma alanına sahip olmayan personellere dozimetrik ölçümler yapılması 8 saatlik maruziyet düzeylerinin tespit edilmesi önerilir.
-Oluşabilecek kaza ve yaralanma risklerinin yüksek olan bölüm ve bölgelerin seçilmesi durumları göz önünde bulundurularak ölçüm noktaları tayin edilmesi tavsiye edilir.
İşyeri Ortam Ölçüm noktalarını kim karar verir?
Ortam ölçüm noktalarının ve kişisel maruziyet ölçümü yapılacak personellerin tespitinde risk değerlendirme raporunu hazırlayan ekibin belirlemesi önerilir. İşveren veya iş güvenliği uzmanı ile buna bağlı risk değerlendirme ekibinin gürültü, toz, kimyasal gaz, uygunsuz aydınlatma, uygunsuz termal konfor koşulları konularında etkilenecek kişi ve ortamları iş sağlığı ve güvenliği hizmeti süresince yapılan çalışmalarla tespit ederek belirlenmesi sağlanmalıdır.
Ölçüm noktalarının belirlenmesinde baz alınması gereken ikinci kaynak ise işverene rehberlik etme görevi bulunan işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanıdır. Çalışma alanı içerisinde toz, gürültü, kimyasal gaz ve benzeri risk etmenlerine maruz kalan personel ve alanların belirlenmesinde işyeri tespit ve öneri defteri dikkate alınmalıdır. İşyeri tespit ve öneri defterinde maruz kalınan ortam ve personellerin belirlenerek risk değerlendirme ekibi tarafından ele alınmasını sağlar.
Risk değerlendirme ekibinin işveren veya iş güvenliği uzmanın noktaları tespit edememesi veya karar verememesi durumunda Prosafety Hijyen Ölçüm Test Analiz Laboratuvarı tarafından keşif imkanı ücretsiz sağlanabilir. Laboratuvar firmasında belirlenen ölçüm noktaları keşif formu ile yazılarak talep eden müşteri ve laboratuvar firmasınca mütabık kalınarak imza altına alınır. Ölçüm planlamaya alınmadan evvel nihai teklifi oluşturularak taraflarca onaylanarak sözleşme halini alır. Sözleşmeye takiben görüş birliğiyle ölçüm noktaları ve maruz kalan kişi belirlenerek ölçüm planlamaya alınır.
Ortam ölçümünde çalışma ortamının fiziksel ve kimyasal özellikleri baz alınırken kişisel maruziyet ölçümlerinde çalışan personelin kendisi göz önüne alınır.
Aydınlatma Ölçümü Nokta Tayini | Ortam Ölçüm Noktaları Nasıl Belirlenir?
Aydınlatma ölçümü yapılması planlanan işyerinde çalışmanın ağırlıklı olarak yapıldığı ortamlar göz önünde bulundurulur. Söz gelimi ofis personelinin çalışma alanında düşük aydınlatma koşullarının belirlenmemiş olması ilgili standarda göre değerlerin bilinmemesi sonucu göz sağlığı ve iş performansında olumsuz etkiler ortaya çıkaracaktır. Üretim atölyeleri gibi tehlikeli veya çok tehlikeli sınıflarda yer alan işyerlerinde bu risklere ilave olarak sabit veya hareketli iş ekipmanlarında (torna tezgahı, cnc tezgahı – sabit iş ekipmanları, forklift, transpalet-hareketli iş ekipmanları) geçiş güzergah alanlarında çarpma kesme ezilme ve benzeri iş kazası risklerini neden olmaktadır. Bu açıdan hareketli iş ekipmanların geçiş güzergahları ve buna bağlı bulunan manevra alanları sabit iş makinelerinin bulunduğu ekipman alanlarında ise kapasite değişimleri ile işyerindeki değişimlerin olması hallerinde risklerin de değişebileceği göz önünde bulundurarak yeniden yapılması önerilir. Bu aynı zamanda risk değerlendirme raporlarının güncel tutulmasını sağlaması açısından da büyük önem arz eder.
Toz Partikül Ölçümü Nokta Tayini | Ortam Ölçüm Noktaları Nasıl Belirlenir?
Toz maruziyeti ölçümlerinde toz kaynağı bulunan alanların risk değerlendirme ekibi tarafından tespit edilerek, çalışma alanı içerisinde bulunan personeller belirlenir. Farklı toz kaynağı çıkışları olan ayrı alanlara geçiş yaparak çalışan personellerin kişisel solunabilir toz ölçümlerinin yapılması önerilir. Burada önemli olan çalışan personelin solunum yoluyla almış olduğu toz miktarını tespit etmektir. Bu açıdan solunamayacak olan toplam tozun ölçülmesi yerine solunabilir tozun zarar verici etkisinin tespitinde daha doğru sonuç verir.
Kişisel toz maruziyet ölçümlerinde oluşabilecek meslek hastalığı durumlarında, çalışan personelin soluduğu tozlu ortamın özelliği, diğer personellerin kişisel maruziyet ölçümleri yapılmasa dahi o ortamda ne kadar süre maruz kalındığı ölçüm alanına ait toz haritası çıkarılarak (ayrıntılı kroki veya plan çıkarılarak) raporların sunulması diğer personellerin çalışma koşullarını belirlemede etkin bir veri sağlayacaktır.
Gürültü Maruziyet Ölçümü Nokta Tayini | Ortam Ölçüm Noktaları Nasıl Belirlenir?
Gürültü ölçüm noktaları, gürültü seviyesine ve personelin çalışma süresine bağlı olarak değişir. Gürültü kaynağı çevresinde çalışan personel üzerinde yapılan ölçümler maruziyet hakkında isabetli olacaktır. Gerek bakanlık denetimlerinde ve gerek meslek hastalığı oluşturabilecek riskleri tespit etme, akabinde gerekli önlem ve tedbirlerin alınmasına imkân sağlayacaktır. Bakanlıktan işyerini ziyarete gelen müfettişlerin dikkatini çeken bölüm ve noktalar hakkında bağımsız akredite kuruluşların raporlarına ihtiyaç duymaktadır. Zira işveren çalışma ortamı gözetimi kapsamında işyerinde fiziksel, kimyasal ve biyolojik risk unsurlarını ölçümlemek zorunda olduğu Risk Değerlendirme Yönetmeliğinde açıkça belirtmiştir.