Sosyal uygunluk denetimi, büyük markaların tedarik zincirlerinde bulunan üretici firmaların çalışma koşullarının tespit edilmesi ve geliştirilmesi amacıyla sosyal sorumluluk denetimi veya sosyal uygunluk denetimi adıyla gerçekleştirilmektedir.
Küreselleşen dünya ve yükselen tüketici bilinci, büyük firmaların tedarikçilerini belirlemesi ve değerlendirilmesi temeline dayanır.
Uluslararası Çalışma Örgütü, yerel ve ulusal birimlerce resmi gazetede yayımlanan kanunlar, tüzükler, yönetmelik de belirtilen kanunlara ve kurallar ile uygunluk derecesini puanlama esasına dayanır. Yerel yasal gereklilikler, müşteri beklentileri doğrultusunda değerlendirilip raporlandığı denetimlerdir. Etik Davranış Kurallarının, denetimini talep eden ve denetlenen kuruluş ile ticari ilişkisi bulunan kuruluşlara güvence vermek üzere yapılan kontrolleri kapsar.
Tedarikçi Sosyal Uygunluk Değerlendirme (Sosyal uygunluk denetimi) Puanı;
İş Sağlığı ve Güvenliği / Çevre,Yönetim Sistemi, Yönetim Uygulamaları, Çalışma Saatleri, Ücretler, Ödemeler çerçevesinde puanlanarak değerlendirilir.
-
Sosyal Uygunluk Denetimi Sosyal Uygunluk Denetimi kapsamında nelere dikkat edilir? Puanlama ve Değerlendirme kriterleri ve başlıkları:
İş Sağlığı ve Güvenliği: Bütün faaliyet kollarında insanı en değerli varlık olarak kabul eder ve daha sağlıklı ve güvenli işyeri ortamı sağlayarak gerçekleşebilecek her türlü can ve mal kaybını minumum seviyeye düşürmeyi birincil hedef olarak kabul eder. Bütün çalışanların konuyla ilgili kişisel sorumluluklarını bilmesi amacıyla eğitimler düzenler ve iş sağlığı ve güvenliği kapsamında gerekli kişisel koruyucu donanımı temin eder. İş Sağlığı ve Güvenliği ile kapsamında yerel kanun, yönetmeliklere uymayı, bütün personellerin İş Sağlığı ve Güvenliği politikasına uygun olarak çalışabilecekleri ortam amaçlar. İş sağlığı ve güvenliği risklerini ortam ölçümlerini, periyodik kontrollerini, elektrik iç tesisat uygunluk raporu ve elektrik topraklama ölçümü ve kontrolleri yaptırarak tehlikelerini tespit etmelidir. Bu riskleri kabul edilebilir seviyelere indirgeyerek kontrol altında tutmayı amaçlar.
Zorla ve Zorunlu Çalıştırma: Sözleşme veya herhangi bir mecburiyet içerisinde, borca karşılık çalışma olamayacağını ve çalışmanın gönüllülük çerçevesinde bağlı olmasını esas alır.
Ücretler ve Ödemeler: Personellerin maddi giderlerini karşılayabilecek asgari ücret esas alarak, belirlenmiş ücret altında olmamasını, fazla mesai ücretlerinin yasanın öngördüğü şekilde ilaveler yapılarak ödenmesini amaçlar.
Çalışma Saatleri: Verimli çalışma ve insan haklarına saygı nedeniyle fazla mesai ve çalışma saatleri sürelerinde yürürlükteki kanun ve yönetmelikler kapsamında olmasını amaçlar.
Çocuk İşçilik: Çocukların sağlıklı gelişimi için ve eğitim hakkına saygı kapsamında 16 yaşından küçük çalışan bulundurmamayı ve genç işçi çalıştırma esaslarına uygun hareket etmeyi amaçlar.
Ayrımcılık (Eşitlikçi Yaklaşım): İşyerinde fırsat eşitliğini sağlama hususunda prensip sahibi olmalıdır. İşyerinde din, dil, ırk, cinsiyet, renk, milliyet, sosyal köken, maluliyet, yaş ve siyasi görüş temelinde ayrımcılığın veya fiziksel, sözlü tacizin olmadığı ortam yaratmayı amaçlar.
Çalışanların Bilinçlendirilmesi: Sosyal uygunluğun temelindeki bilinçli çalışanlar ve özlük hakları, çalışma şartları, şirket kuralları, konularında bilgilendirilerek çalışanların bilinç düzeyinin artırılmasını amaçlar.
Taciz ve Kötü Muamelenin Önlenmesi: Personellerin mutlu, çalışma ortamının huzurlu olmasını sağlamaya çalışmak için fiziksel, psikolojik, sözlü veya sözsüz taciz, zorlama engellemeyi amaçlar.
Dinlenme Günleri ve Tatiller: Çalışan personeller yasal haklar çerçevesinde tatil ve dinlenme günlerinden yoksun bırakılamaz. Haftada altı gün aktif çalışan personele bir gün hafta tatili verilmesini amaçlar.
İşçi Disiplini: Disiplinli çalışmayı sağlamak maksadıyla disiplin kurulu tarafından belirlenen disiplin kuralları belirlenmeli ve uygulanmalıdır. Çalışanlara hiçbir suretle ücret kesintisi veya yaptırım uygulamamayı amaçlar.
Puanlama Sistemi ve Konu Başlıkları
| Kriter No | Kriterler | Maksimum Puan | Alınan Puan | Alınan Puan Yüzdesi |
| 1 | Çocuk İşçi | 20 | ||
| 2 | Zorla Çalıştırma | 15 | ||
| 3 | Sağlık Güvenlik ve Çevre | 20 | ||
| 4 | Örgütlenme Hakkı | 5 | ||
| 5 | Ayrımcılık | 6 | ||
| 6 | Disiplin Uygulamaları ve Etik | 6 | ||
| 7 | Çalışma Saatleri, maaş ve ödemeler | 8 | ||
| 8 | Yönetim Sistemleri | 8 | ||
| 9 | Operasyon Etkinliği ve Kalite Kontrol | 8 | ||
| 10 | Düzeltici ve Önleyici faaliyet Uygulamaları | 4 |
Puanlama Sistemi
| Çok İyi | 90 – 100 |
| Uygun | 80 – 89,9 |
| Gelişim Gerekli | 50 – 79,9 |
| Gelişim Gerekli (Majör) | Tüm Kriterler |
| Uygunsuz | 50 den küçük |
| Uygunsuz (KRİTİK) | Kriter 1,3 |
Sosyal Denetim de İstenilen Belge ve Dökümanlar
Özellikle sosyal uygunluk denetimlerin de dikkat edilen ve denetçiler tarafından istenen maddeler şu şekildedir:
1) Tüm çalışanların kimlik belge ve fotokopilerinin firmada bulunmasını sağlama.
2) İşletmede 16 yaş altı personel bulundururulmaması
3) Acil çıkışın merdiveni veya makarası iskelenin 20 sn. altında bir sürede açılması sağlanmalı.
4) İşletmenin ana giriş kapısı dışarı doğru açılmalı
5) İtfaiye uygunluk belgesi
6) İşletmenin bulunduğu bina da merkezi yangın alarmı olmalıdır. Üretim ve yemekhane de yangın butonu olmalıdır
7) Yangın ekipmanı önünde hiçbir engel olmamalıdır. Tüplerin aylık kontrolleri yapılmalı ve kayıt altına alınmalıdır.
8) Bina Elektrik iç Tesisat Uygunluk Raporu ve Elektrik Topraklama Raporu için gerekli ölçüm ve kontroller yapılmalıdır.
9) Elektrik Panosunda kaçak akım rölesi takılmalıdır
10) Yangın tatbikatı yapılmalı ve fotoğraflarla kanıtlanmalıdır.
11) İşletme içerisinde MSDS belgeleri olması sağlanmalıdır.
12) Kompresörler üretim alanı içerisinde değil yangına dayanıklı ve korunaklı ayrı bir bölmede olmalı, periyodik kontrol ve bakımlarının yılda 1 yapılması ve kayıt altına alınması sağlanmalıdır.
13) LPG tüp kullanılan alanlarda gaz dedektörü kullanılmalı ve sigara içilmez yazısı, tabelası asılmalıdır.
14) Bina yapı ruhsadı olmalıdır.
15) İşyerindeki riskleri içerek şekilde Risk Değerlendirmesi yapılmadır.
16) Çalışanların İSG Eğitim tutanakları ve kayıtları tutulmalıdır.
17) Çalışanların işbaşı ve periyodik sağlık kontrollerinin kayıtları tutulmalıdır.
18) 16-18 yaş altı genç işçiler tehlikeli işte çalıştırılamaz.
Ortam Ölçümleri, Elektrik Topraklama Ölçümleri ve Periyodik Kontroller
19) İşyeri ortam ölçümleri (toz ölçümü, gürültü ölçümü, termal konfor ölçümü, kimyasal gaz ölçümü, aydınlatma ölçümü) gibi kişisel maruziyet derecesi belirlenmelidir.
20) İş kazaları kayıt altına alınmalıdır.
21) Makine koruyucuları kullanılmasına dikkat edilmelidir.
22) Caraskal, forklift, transpalet, kompresör ve vinçler gibi kaldırma iletme ekipmanlarının periyodik kontrolleri yapılmalıdır.
23) İşyerinde yeterli sayıda ilkyardım eğitimi almış personel olmalıdır.
24) Yemekhane çalışanın hijyen eğitimi ve portör muayenesi olmalıdır.
25) Su sebili bakım kayıtları olmalıdır. 15 günlük periyotlar ile bakımları yapılmalıdır.
26) Gizli oylama ile çalışan temsilcisi seçilmelidir.
27) Tüm çalışanların özlük dosyaları bulunmalıdır.
28) Tüm çalışanlar SGK ya bildirimi yapılmalıdır.
29) Genç personellerin aile muvafakatnamelerini sağlanması gereklidir.
30) Haftalık çalışma saatinin 45 saat üzerinde olmamalıdır.
31) Yıllık izinlerinin kayıt altına alınması sağlanmalıdır.
32) Genç personellerin günde 8 haftada 40 saat üzerinde mesai yapmasını sınırlandırılması gereklidir.
33) Ödemelerinizi elden alınması yerine resmi yolla imzalı bordrolu yapılması sağlanmalıdır.
34) Asgari ücret altında personel çalıştırılmamalıdır.
35) Fm hesaplamalarında saat ücreti 225 saati baz alınmalıdır.
36) SGK ya bildirilen asgari ücret tutarının, maaş farkı ve mesai ödemeleri yasaya uygun yapılmalıdır.
37) Yabancı uyruklu çalışanların çalışma izin belgesi bulundurulmalıdır.
38) İşyeri içerisinde bakım kullanım ve çalışma talimatı olmalı ve eğitimlere dahil edilmelidir.
39) Çevre İzin belgesi veya Çet muafiyet yazısı bulunmalıdır.
40) Atık kontrol formları bulunmalıdır.
41) Genel çalışma kuralları isg ve çevre politikası sosyal uygunluk prosedürü oluşturulmalıdır.
42) İşyerinde sosyal uygunluk denetimi kapsamında işbaşı eğitimleri verilmeli ve kayıt altında tutulmalıdır.
43) İşyerinde sosyal uygunluk denetimi kapsamında riskler belirlenerek, iyileştirme ve geliştirme yapılarak takibi sağlanmalıdır.