Termal Konfor Faktörleri

Bazı ortamlarda ortamın ısıl koşullarının farklı kişilerce farklı algılandığına tanık oluruz. Ortamın Termal Konfor Faktörleri bazı kişiler normal davranış gösterirken bazılarının üşüdüğü ve hatta bazılarının ise terledikleri görülebilir. Bu nedenle ısıl konforu etkileyen insanla ilgili faktörleri de dikkate almak gerekir. Termal Konfor Faktörleri etkileyen kişisel faktörleri aşağıdaki gibi ikiye ayırmak mümkündür:

Termal Konfor Faktörleri 

• Giysi türü
• Aktivite düzeyi

Giysi Türü

Termal konfor faktörleri ve giysilerin yalıtım etkileri ile çok yakından ilgilidir. Giysilerin ısı yalıtım direnci insanla çevresi arasındaki ısı transferi miktarını etkilediğinden, giysilerin ısıl yalıtım değerlerinin ısıl konfor koşulları belirlenirken bilinmesi gerekir. Giysiler vücuttan atılan ısının akışını engellediğinden, her giysi türü için bir yalıtım katsayısı ifade etmek gerekir. Isı yalıtım katsayısı “clo” birimiyle verilir.

Not: Normal bir iş kıyafeti için clo katsayısı 1 ve çıplak bir insan için clo katsayısı sıfırdır.

1 clo = 0,155 °Km2/W  değerine eşittir. Bir kişinin üzerinde çeşitli giysi parçaları olduğundan kişideki toplam giysiler için ısı yalıtım değerinin hesaplanmasına ihtiyaç vardır. Her bir “i ” inci giysi parçası için etkin ısı yalıtım değeri I clo olmak üzere tüm giysiler için toplam ısı yalıtım değeri;

Bazı Giysi Türleri için clo Katsayıları

Giysi Türü	Clo	Giysi Türü	Clo
Külot	0,02	Pardesü	0,15
Paçalı külot	0,06	Palto	0,29
Yünlü külot	0,06	Çorap	0,02
Atlet	0,06	Ayakkabı	0,2
Kısa kollu atlet	0,09	Bot	0,05
Uzun kollu atlet	0,12	Etek (diz üstü)	0,10
Pantolon (normal)	0,28	Etek (diz altı)	0,18
Pantolon (yazlık)	0,26	Etek (kalın)	0,25
Pantolon (kışlık)	0,32	Bayan Elbise (yazlık)	0,25
Ceket	0,35	Bayan Elbise (kışlık)	0,4
Ceket (yazlık)	0,25	Süeter	0,2
Gömlek (kısa kollu)	0,14	Pijama	0,3
Gömlek (uzun kollu)	0,22	İş tulumu	0,50

Aktivite Düzeyi ve Termal Konfor Hesaplanması

Metabolik ısı katsayısı: Eylem sırasındaki metabolik enerjinin istirahat halindeki metabolik enerjiye oranıdır.

Aktivite düzeyi insan vücudunun aldığı yiyecekleri yakarak birim zamanda ürettiği ve metabolizma düzeyi olarak adlandırılan enerji miktarını etkileyen bir niceliktir. Normal koşullarda tüm vücut aktivitelerinin %100’ü ısıya dönüşür. Fakat koşmak, merdiven çıkmak, spor yapmak, gibi bazı yoğun eylemlerde yapılan iş sonucu açığa çıkan ısı enerjisinin bir kısmı vücutta potansiyel enerji olarak depolandığından bu oran % 75’lere kadar düşer. Bu nedenle belirli eylem türlerine göre aktivite düzeylerinin aldığı değerler değişkenlik gösterir. Bu değişkenlik metabolik ısı katsayısı ile verilir ve uygulamada “met” olarak ifade edilir. Metabolik ısı katsayı sı kullanışlı, bağıl ve boyutsuz bir niceliktir. Tabloda bazı eylem türlerine karşılık gelen metabolik ısı katsayıları met olarak verilmiştir. istirahat halindeki bir kişinin metabolik ısı katsayısı Tabloda görüldüğü gibi 1 met olarak alınır. Bu katsayı aslında eylem sırasındaki metabolik güç (M) ile de ilişkilidir. Metabolik güç birim vücut alanına düşen güç olarak tanımlanır.

1 met = 58,2 W/m2

olduğundan bu tanımlamaya göre M/AD = 58,2 met.W/m2 veya eşitliği yazılabilir. Bu eşitlikteki AD bir kişinin vücut yüzey alanıdır ve Du Bois eşitliğiyle hesaplanır. Du Bois eşitliği;

AD = 0.202 . m0,425 . h0,725 m2 ile verilir. Bu eşitlikte m kişinin kütlesini h ise boyunu ifade eder.

Eylem	Met
Oturmak	1
Rahatça ayakta durmak	1,2
Lab. – mutfak gibi yerlerde ayakta durmak	1,6
Ev işi yapmak veya makinede çalışmak	2
5 km/h hızla yürümek	3,4
Bahçeyle uğraşmak	4
Spor yapmak	7
15 km/h hızla koşmak	9,5

Bazı durumlarda metabolik güçü iş olarak ifade etmek daha uygun olur. Bunun için metabolik güç (M) ve eylemde kaybolan güç (L) ile harcanan güç (P) arasındaki ilişki;

M = P + L olarak tanımlanır. Bu durumda yapılan eylemin ısıl verimi (h);

h = P/M 2.6  ile tanımlanır. Bu durumda eşitlik;

M (1- h ) = L şeklinde de yazılabilir. Bu eşitliklerden görüldüğü gibi, eğer eylemin verimi biliniyor ve o eyleme ait metabolik güç de belirlenebiliyorsa eylem için harcanan gücü dolayısıyla işi belirlemek mümkün olur. Bu hesaplamalar termal konfor şartları analizi ve termal konfor ölçümü ile mümkün olabilir.