Toksik Gazlar

Toksik gazlar nedeniyle oluşan zehirlenmeler yani boğulma, dokuların yetersiz oksijenlenmesi sonucu oluşan bir olaydır. Eğer yetersiz oksijen solunuyorsa veya hücreler oksijene ulaşamıyorlarsa oksijen açlığı oluşabilir.

Buna göre boğucu etki gösteren maddeler basit boğucular ve kimyasal boğucular olmak üzere ikiye ayrılır.

Boğucu gazlardan mesleksel nedenli ölümler çok yaygın değildir. Genellikle deneyimsiz oldukları ve/veya toksik maddelerle daha çok karşılaştıkları için kurbanların çoğu genç erkeklerdir.

Mesleksel nedenli ölümlerin yaygın olmaması bu durumun önemli bir toplum sağlığı sorunu olmadığını göstermez lakin oksijen düzeyi düşük ortamlar ve toksik gazlar bulunduğu ortamların sayısının hali hazırda rapor edilenlerden fazla olduğu bilinmektedir. Bu ölümler genellikle mesleki etkilenim sonucu değil kaza sonucu oluşan ölümlerdir. Bu kirleticilerin havadaki yoğunluğunu etkileyen faktörler bazıları aşağıdaki gibidir:

Toksik Gazların Yoğunlukları Etkileyen Faktörler

1. Emisyon hızı (Gazların havaya salınım hızı)
2. Ortamın havalandırma hızı ve etkinliği
3. Kirletici maddenin bir başka hava kaynaklı kirletici ile etkileşime girme hızı (Dönüşüm hızı)
4. Kirleticinin doğal süreç içindeki davranışı

Boğucu gazların mortalite ve morbiditesi bilinmemektedir. Bir grup araştırıcı “Occupational Safety and Health Association” (OSHA) verilerini kullanarak üç yıl içinde görülen mesleksel nedenli birçok ölüm olayını incelemiştir. OSHA’nın bu kayıtları problemin büyüklüğünü tahmin etmemize yarayan önemli kayıtlardan biridir. Bu kayıtlara göre, asfiksinin en önemli nedenleri; maden ocaklarındaki kazalar sonucu göçük altında kalma ve hububatlar gibi taneli besinlerin tıkayıcı etkisiyle kişilerin boğulmasıdır.

Basit boğucu gazlara bağlı ölümler “sınırlı bir alana” girilmesiyle oluşan boğulmalardır. “Sınırlı bir alan” tanımı “National Institute of Occupational Health and Safety” (NIOHS) tarafından belirli bir giriş ve çıkışı olan alanlar için kullanılan ve kapalı alanları ifade eden bir tanımdır. Kapalı ortamlarda oksijen yoğunluğu diğer gazların hacminin artması nedeniyle azalabilir. Özellikle havalandırmanın yeterli olmadığı ortamlarda toksik gazlar konsantrasyonu artabilir. Eğer bu ortamda çalışanlar önlem almazlarsa ölüm riski ile karşı karşıya kalırlar. Acil yardım ekipleri ve koruyucu ekipmanlar bu ortamlarda ölümlü kazaları azaltan en önemli faktörlerdir.

KİMYASAL BOĞUCULAR

Bu gazlar hücresel oksijen kullanımını kimyasal olarak etkilerler yani biyolojik olarak etkin maddelerdir. Oksijenle yarışma halindedirler. Basit gazlarda söz edilen; gazın yoğunluğu, etkilenim süresi ve havalandırmanın yetersizliği, koruyucu ekipmanların uygun olmayan kullanımı, bireysel sağlık düzeyinin kötü olması gibi kolaylaştırıcı faktörler bu grup gazlar için de geçerlidir. Bunun yanında birden fazla boğucu gazın aynı anda ortamda bulunması etkilenim şiddetini artırıp süreyi kısaltacaktır. Örneğin itfaiyeciler yangın ortamında plastiklerin erimesi sonucu karbonmonoksit ve hidrojen siyanüre maruz kalabilirler.