Toz Ölçümleri

Toz Ölçümleri Metodu Açıklamaları

Toz Maruziyeti Ölçümleri, normal düzendeki çalışma saatleri içerisinde, işletmenin en yoğun toz üreten ve toza maruz kalan bölümlerinde yapılmaktadır. İlgili metot, işyeri havasında bulunan çoğu tozların saptanması için uygun bir metottur. Talep edilen örneklemelerle uygunluğunu göstermek için, sahada ve laboratuvarlarda uygulanmaktadır.

Toz ölçümü standardı olarak geçerliliği devam eden, “MDHS 14/3: General methods for sampling and gravimetric analysis of respirable and inhalable dust” standardı uygulanır.

Kişisel Maruziyet Toz Ölçümleri:

Kişisel toz ölçüm noktalan seçilirken, en fazla toza maruz kalabilecek çalışanlar veya bölümler seçilerek ölçüm planı yapılır. Tesis içi toz maruziyet ölçümü portatif dozimetrik bir cihazın çalışan üzerine montajıyla ölçüme başlanır. MDHS 14/3 metodu uygulanarak ilgili firma ile ortam ölçümü yapan firma arasında belirlenen noktalarda kişisel maruziyeti veya ortam toz ölçümü tamamlanır.

İşveren, çalışanlarının sağlık ve güvenliğini tehlikeye atacak, işyerinde bulunan tozlardan kaynaklanan olumsuz etkileri belirlemek üzere, 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ve 29/12/2012 tarihli ve 28512 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan İş Sağlığı ve Güvenliği Risk Değerlendirmesi Yönetmeliği hükümlerine uygun şekilde risk değerlendirmesi yapmakla yükümlüdür.

Tozlu işlerde yapılacak risk değerlendirmesinde aşağıda belirtilen hususlar özellikle dikkate alınır.

1.  Ortamda bulunan tozun çeşidi,
2.  Ortamda bulunan tozun sağlık ve güvenlik yönünden tehlike ve zararları,
3.  Maruziyetin düzeyi, süresi ve sıklığı,

Bu Yönetmeliğin Ek-1’inde yer alan mesleki maruziyet sınır değerleri,

1.  Toz Ölçümleri ve sonuçları,
2.  Alınması gereken önleyici tedbirleri,
3.  Varsa daha önce yapılmış olan sağlık gözetimlerinin sonuçları.

Toz Maruziyeti ve Özellikleri

Toz Konsantrasyonu (mg/m³): Pompanın belirli bir süre içinde çektiği hava miktarı (m³) ile filtre üzerinde tutulan kirleticilerin ağırlığının (mg) belirlenmesi ile hesaplanabilmektedir.

Pnömokonyoz: İş yerlerinde çeşitli işlemler sonucu oluşan ve havada askıya geçen tozları uzun süre soluyan işçilerde bu tozların neden olduğu çeşitli akciğer mesleki hastalıklarının tümüne birden verilen isimdir.

Solunabilir tozlar: %50 sinin aerodinamik çapı 80-100 (arn’in altında kalan, trokal ve alveollere ulaşan tozları da içeren, maruz kalındığında ise tüm solunum sistemini etkileyen tozlardır. Ağız ve burun yoluyla alınan, havada asılı kalan tüm parçacıkların kütlesi şeklinde de tanımlanmaktadır.

Trokal Tozlar: %50’sinin aerodinamik çapı 10 µm’in altında kalan, alveollere ulaşan tozları da içeren, maruz kalındığında alt solunum yollarını etkileyen ve akciğere kadar ulaşabilen tozlardır.

Alveollere Ulaşan Tozlar: %50’sinin aerodinamik çapı 4 µm’in altında kalan ve maruz kalındığında alveollere kadar ulaşabilen tozlardır. Pnömokonyoz, 0,2-5 µm boyutlarındaki alveollere ulaşan tozların orada birikmesi sonucu oluşmaktadır.

İnsan sağlığına etki eden iç ortam kirleticilerinin çoğu üretimlerin vazgeçilmez birer parçasıdır. İş yerlerinde çeşitli işlemler sonucu oluşan ve havada askıya geçen tozları uzun süre soluyan işlerde çeşitli akciğer hastalıkları klan görülebilmektedir.

Günümüzde, pnömokonyozun tedavisi olanaklı değildir. Bu nedenle, hastalıkla mücadele, işyeri çalışma koşullarının iyileştirilmesi ve pnömokonyoz şüphelilerinin ortamdan uzaklaştırılması ile yapılmaktadır. İşyerlerinde müsaade edilen solunabilir toz sınır değerlerinin aşılmamasına özen gösterilerek hastalığın oluşumuna engel olunabilir. Bunu sağlamak için; ortam tozu ve Toz Maruziyet Ölçümleri yanında tüm ortam ölçümleri parametlerinin yapılması büyük önem taşımaktadır.

Tozlar, kimyasal kökenlerine ve biyolojik etkilerine göre sınıflandırılabilir. Mesleki sağlık açısından ise tozlar solunabilir, trokal ve alveollere ulaşabilen tozlar olarak üç grupta incelenmektedir.

Akciğer toz yükünün belirlenmesi, aslında, onun mineral içeriğinin belirlenmesi demektir. Akciğerde 10-30 gram toz birikmiş olan bir işçinin hiçbir şikayeti olmayabilir. 3 gram kristal yapıda SiO2 tozu birikmesi ciddi sonuçlar doğurabilmektedir. Kural olarak solunabilir tozlar, kristal yapıda SiO2 bakımından ne kadar zengin ise, hastalık yaratma riski de o denli fazla olarak kabul edilmektedir.

Tozla Mücadele Yönetmeliği Bknz.