Aydınlatma Ölçümü

Göz, insan algılamasının en kritik organıdır; algılamaların yaklaşık %90’ı göz aracılığıyla gerçekleşir. Çalışma ortamlarında, işin en iyi koşullarda yapılmasını sağlayan aydınlatma ve ışık, önemli faktörler arasındadır. Yeterli aydınlatma, işlerin kolay ve verimli yapılmasına katkıda bulunur.

İş kazalarında önemli bir etken yetersiz aydınlatmadır. Aydınlatma tasarımında dikkat edilmesi gereken ölçütler; aydınlığın niceliği ve niteliği, ışıklılık, ve yüzey özellikleridir. Aydınlığın niceliği, aydınlık düzeyini ifade ederken, niteliği ise aydınlık düzeyi dağılımı, ışığın yönü, gölgeler ve ışığın rengi ile ilgilidir ve bu ölçüler, aydınlatma ölçümleri ile belirlenir.

Aydınlatma yapılacak alanın özellikleri, aydınlatmanın niteliğini belirler. Aydınlatma tekniği, bu değişkenleri dikkate alarak, en iyi görsel algılamayı ve ekonomik çözümleri sağlamayı amaçlar. Aydınlatma kalitesi, bilimsel yöntemler ve kabul görmüş standartlarla ölçülmelidir.

Aydınlatma Ölçümü ve Yöntemleri

Işık, atomik etkileşimler sonucu ortaya çıkan bir enerji türüdür. Işık, kaynağından çıktıktan sonra dalgalar halinde yayılır. Dalga boyu ve frekans, ışığın temel özellikleridir. Aydınlanma (E), ışık kaynağının birim yüzeydeki etkisidir ve ışık şiddeti ile uzaklığın karesine ters orantılıdır.

Aydınlatma ölçümü, işverenin yükümlülükleri çerçevesinde önemlidir. İşyerlerinde yeterli aydınlatma sağlanmalı, acil durumlar için ayrı enerji kaynaklarına bağlı sistemler bulundurulmalıdır. Aydınlatma ölçümleri, belirli aralıklarla ve özel durumlarda tekrarlanmalıdır.

Aydınlatma, lüksmetre ile ölçülür. Aydınlatma şiddeti, toplam alandaki ışık akısıdır ve birimi Lüx, ışık akışı birimi ise Lümen’dir.

İş yerlerindeki aydınlatma/ışık şiddeti düzeyinin ölçümü COHSR-928-1-IPG-039 standardına göre yapılır.

Aydınlatma Ölçüm Raporu Nedir?

Çalışma Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nca yetkilendirilmiş İş Hijjyeni Laboratuvarları tarafından verilen işyerine ait belirli noktalarda ölçülen aydınlatma değerlerinin ve sınır değerlerinin belirtildiği resmi nitelikli bir belgedir.

Kaliteli Aydınlatmanın Faydaları

İyi bir aydınlatma, sadece gereken alanları aydınlatır. Göz sağlığını korur, kazaları azaltır, iş verimini artırır, ekonomik potansiyeli yükseltir ve güvenlik ile estetik gereksinimlere yanıt verir.

Aydınlatma birimleri; Işık Akısı Enerjisi (lümen), Işık Şiddeti (Candela), ve Parıltı (Stilb veya Apostilb) olarak ölçülür.

Aydınlatma Ölçümü Zorunlu mu?

Evet, çalışma ortamı gözetiminin yapılması gerektiğinden; hem aydınlatma ölçümü yapılmalıdır hem de çalışanların maruziyetini belirleyecek dozimetrik (kişisel) ölçümler yapılmalıdır. Ayrıca aydınlatma ölçümü, 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nun 10’uncu Maddesi uyarınca yasal olarak zorunludur.

İşyerlerinde Aydınlatma Ölçümünü Yaptırmamanın Cezası Nedir?

2024 yılı itibariyle işyerinde aydınlatma ölçümü yapmayan işverenlere, çalışan sayısı ve tehlike düzeyine bağlı olarak değişen idari para cezaları uygulanmaktadır.

1-10 çalışanı olan az tehlikeli işyerleri için 18.452 TL, tehlikeli işyerleri için 23.065 TL, çok tehlikeli işyerleri için 27.678 TL ceza verilmektedir.

10-49 çalışanı olan işyerleri için ise; az tehlikeli sınıf 18.452 TL, tehlikeli sınıf 27.678 TL, çok tehlikeli sınıf 36.904 TL ceza ödemektedirler.

50 ve üzeri çalışanı olan işyerleri için cezalar; az tehlikeli sınıf için 27.678 TL, tehlikeli sınıf için 36.904 TL, çok tehlikeli sınıf için 55.356 TL‘dir.