Buhar Kazanı Nedir?
Buhar kazanı, suyu ısıtarak buhar üreten ve bu buharı çeşitli endüstriyel veya ticari işlemlerde kullanmak üzere yönlendiren bir cihazdır. Temel işlevi, suyu ısıtmak ve buhar haline getirmektir. Buhar kazanları, ısı enerjisini mekanik enerjiye dönüştürmek için kullanılır ve bu özellikleriyle geniş çapta endüstriyel uygulamalarda ve enerji üretiminde temel bir rol oynarlar.
Buhar kazanlarının çalışma prensibi şöyle özetlenebilir:
Isıtma: Kazan içerisindeki su, yakıtın yanması sonucu oluşan ısı ile ısıtılır. Bu yakıt doğalgaz, kömür, odun, yağ veya elektrik olabilir.
Buhar Üretimi: Isıtılan su, buhar haline gelir. Bu buhar, yüksek basınç altında bulunur ve genellikle oldukça sıcaktır.
Buharın Kullanımı: Üretilen buhar, fabrikalarda, enerji santrallerinde, gemilerde ve diğer birçok yerde güç üretmek, ısıtma ve soğutma sistemlerinde kullanılmak veya çeşitli endüstriyel işlemlerde kullanılmak üzere yönlendirilir.
Kondensasyon ve Geri Dönüşüm: Kullanımdan sonra, buhar soğutularak tekrar suya dönüştürülür ve bu su yeniden kazana geri döndürülerek verimliliği artırır.
Buhar kazanları, yüksek basınç ve sıcaklık koşulları nedeniyle özel tasarım ve güvenlik önlemlerine sahip olmalıdır. Kazanların düzenli bakımı ve güvenlik kontrolleri, güvenli ve verimli çalışmalarını sağlamak için hayati öneme sahiptir.
Buhar Kazanı Periyodik Kontrol Yönetmeliği
Buhar kazanı periyodik muayene ve kontrolleri, 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu gereğince oluşturulan 25.04.2013 tarih ve 28628 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren “İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği” kapsamında yapılmaktadır.
Buhar Kazanı Periyodik Kontrol Süresi Nedir? Ne Sıklıkla Yapılır?
Buhar kazanı periyodik kontrol / muayene süresi, İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliğinde standart veya azami bir süre belirtilmemişse imalatçının öngördüğü periyotla yapılır; bu da yoksa azami süre 1 yıldır.
Periyodik kontrol sıklığı, yönetmelikte yer alan tablolarda veya standartlar ile belirlenmemişse, varsa imalatçının öngördüğü aralık ve kriterlerde yapılır. Bu hususlar imalatçı tarafından da belirlenmemiş ise ekipmanın bulunduğu işyeri ortam koşulları, kullanım sıklığı, yaşı, bakım faaliyetleri, sıklığı, atmosferik koşullar, kaza geçirmesi, önceki periyodik kontrol sonuçları ile kullanım süresi gibi faktörler göz önünde bulundurularak ve yapılacak risk değerlendirmesi sonuçlarına göre periyodik kontrol, test ve muayenelerin sıklığı artırılabilir.
Özetle, buhar kazanı periyodik kontrolleri 12 ayda bir yapılmalıdır.
Buhar Kazanı Periyodik Kontrolleri Kim Tarafından Yapılır?
TÜRKAK tarafından TS EN ISO/IEC 17020 belgeli bir A Tipi Muayene Kuruluşu olan Prosafety; buhar kazanı periyodik kontrollerini bakanlıktan yetkili ve uzman mühendis kadrosuyla yapmaktadır.
Buhar kazanlarının periyodik kontrolleri, yetkili olan makine mühendisleri, mekatronik mühendisleri, makine veya metal eğitimi bölümü mezunu teknik öğretmenler ya da makine tekniker veya yüksek teknikerleri tarafından yapılır.
Buhar Kazanı Periyodik Kontrolünü Kimler Yapmaya Yetkilidir?
4 Nisan 2017 tarihli Türkiye Cumhuriyeti Resmi Gazetesi’nin 30047’nci sayısında “İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” gereği, Bakanlık tarafından yetkilendirilen eğitim kurumlarından eğitimlerini almış kişiler ve hizmet yeterlilik belgesi almış veya akredite olmuş periyodik kontrol yapan firmalar yetkilidir.
17 Haziran 2021 tarihinden itibaren, yalnızca kalıcı Ekipnet numarasına sahip olan personeller tarafından periyodik kontrol ve muayene işlemi yapılabilmektedir.
Buhar Kazanı Periyodik Kontrol Formu ve Raporu Nedir?
Buhar kazanı periyodik kontrol formu, yönetmelikte belirtilen ulusal ve uluslararası imalat, test ve deney standartları doğrultusunda ürünün teknik bilgilerinin de bulunduğu bir ön kayıt belgesidir.
Standardın istediği tüm fiziksel, mekanik ve görsel testler ile deneyleri de yapılarak forma işlenir. Oluşturulan buhar kazanı periyodik kontrol raporu, ilgili teknik uzmanın bulguları ve teknik yöneticinin de onayıyla hazırlanmış olur.
İş Sağlığı ve Güvenliği yönünden uygun bulunmayan hususların tespit edilmesi ve bu hususlar giderilmeden iş ekipmanının kullanılmasının sakıncalı olduğu belirtilmesi halinde; bu hususlar giderilinceye kadar iş ekipmanı kullanılmaz. Söz konusu eksikliklerin giderilmesinden sonra yapılacak ikinci kontrol sonucunda; eksikliklerin giderilmesi için yapılan iş ve işlemler ile iş ekipmanının bir sonraki kontrol tarihine kadar UYGUNDUR ibaresinin de yer aldığı ikinci bir rapor düzenlenir.
Buhar Kazanı Periyodik Kontrolü/Muayenesini Yaptırmak Zorunlu mu?
Buhar kazanı ekipmanlarının kusurlu kullanılması neticesinde işletmede maddi ve manevi kayıplar oluşmaktadır. Bu yüzden; buhar kazanı periyodik kontrollerinin yapılması hem güvenli çalışma koşularının gereği, hem de yasal mevzuatlar gereğince zorunludur.
6331 Sayılı İSG Kanunu çerçevesinde, İş Ekipmanlarının kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği kapsamında, işletmede bulunan ekipmanlar ve tesisatlar ile ilgili olarak gerekli kontrollerin yaptırılmadığının tespit edilmesi halinde;
Buhar Kazanı Periyodik Kontrolünü Yaptırmamanın Cezası Nedir?
İlgili kanunun 10. Maddesi gereğince “10/4: Risklerin belirlenmesine yönelik gerekli kontrol, ölçüm, inceleme ve araştırmaları yapmamak” fiili nedeniyle; buhar kazanının periyodik kontrolünü yaptırmamanın cezası, çalışan sayısına göre en az 18.452 TL ve en çok 55.356 TL olarak uygulanmaktadır.
5326 sayılı Kabahatler Kanununun 17’nci maddesinin yedinci fıkrasındaki “İdari para cezaları her takvim yılı başından geçerli olmak üzere o yıl 4.1.1961 Tarihli ve 213 sayılı Vergi Usul Kanununun mükerrer 298’nci maddesi hükümlerince tespit ve ilan edilen yeniden değerleme oranında artırılarak uygulanır.
2024 yılı itibariyle işyerinde kullanılan ekipmanlar için gerekli kontrolleri yapmayan işverenlere, çalışan sayısı ve tehlike düzeyine bağlı olarak değişen idari para cezaları uygulanmaktadır.
1-10 çalışanı olan az tehlikeli işyerleri için 18.452 TL, tehlikeli işyerleri için 23.065 TL, çok tehlikeli işyerleri için 27.678 TL ceza verilmektedir.
10-49 çalışanı olan işyerleri için ise; az tehlikeli sınıf 18.452 TL, tehlikeli sınıf 27.678 TL, çok tehlikeli sınıf 36.904 TL ceza ödemektedirler.
50 ve üzeri çalışanı olan işyerleri için cezalar; az tehlikeli sınıf için 27.678 TL, tehlikeli sınıf için 36.904 TL, çok tehlikeli sınıf için 55.356 TL‘dir.
| Çalışan Sayısı | Az Tehlikeli | Tehlikeli | Çok Tehlikeli |
|---|---|---|---|
| 1-10 çalışan | 18.452 TL | 23.065 TL | 27.678 TL |
| 10-49 çalışan | 18.452 TL | 27.678 TL | 36.904 TL |
| 50 ve üzeri çalışan | 27.678 TL | 36.904 TL | 55.356 TL |
Buhar Kazanlarının Periyodik Kontrolü Yaptırma Sorumluluğu Kime Aittir?
İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliğine göre buhar kazanı periyodik kontrolünü yaptırma sorumluluğu İşverene aittir.
İlgili yönetmelikte “İşyerinde kullanılacak iş ekipmanının yapılacak işe uygun olması ve bu ekipmanın çalışanlara sağlık ve güvenlik yönünden zarar vermemesi için işveren gerekli tüm tedbirleri alır” maddesi bulunmaktadır.
Ayrıca iş güvenliği uzmanları, işverenlere öneri ve tavsiyeleri vermekle yükümlüdür.
Buhar Kazanı Bakımı Kimler Tarafından Hangi Sıklıkla Yapılabilir?
Buhar kazanı ekipmanlarının periyodik bakımları (günlük, haftalık, aylık, üç aylık, altı aylık ve benzeri), ilgili standartlarda belirlenen veya imalatçının belirlediği şekilde, imalatçı tarafından yetkilendirilmiş servislerce veya işyeri tarafından görevlendirilmiş kişilerce yapılır.
Periyodik kontrol/muayene ve periyodik bakım farklı hizmetlerdir. A tipi periyodik muayene kuruluşlarından, tarafsızlık ve bağımsızlık ilkesiyle çelişmesi sebebiyle bakım hizmeti alınamaz ve teklif edilemez. Muayene kuruluşu yalnızca buhar kazanı test, muayene ve kontrollerini yapmak ve bunları raporlamakla yükümlüdür. İş ekipmanlarının, her çalışmaya başlamadan önce operatörleri tarafından kontrollere tabi tutulmaları sağlanır.
Buhar Kazanı Periyodik Kontrolü Nasıl Yapılır?
- Kazanın çalışması ve elektrikle bağlantısı kesilir,
- Kazan soğutulur,
- Kazanın boruları ve etrafı temizlenir,
- Kazanın içerisindeki hava boşaltıldıktan sonra su ile doldurulur,
- Buhar kazanına hidrostatik deney uygulanır.
Firmamız bütün bu periyodik kontrol aşamalarını gerçekleştirdikten sonra sonuçlarını sizlere raporlayıp sunmaktadır.
Buhar Kazanı Periyodik Kontrolü Standardı Nedir?
Buhar kazanı periyodik kontrolleri, yönetmelikte yer alan TS EN 12952 serisi, TS EN 12953 ve TS 497 standartlarına göre gerçekleştirilmektedir.